Soru 1013: Bazıları seyyitlerin (Hz. Resulullah'ın (s.a.a) soyundan olan Haşimiler'in) su ve elektrik paralarını ödüyorlar. Bunu humustan sayabilirler mi?

Cevap: Humustan, şimdiye kadar seyyitlerin malî hissesi kastıyla verilen geçerlidir; ancak bundan sonrası için vermeden önce izin almaları farzdır.

Soru 1014: Humustan, İmam'ın (a.s) hissesinin üçte biriyle dinî kitaplar satın alarak dağıtmak caiz midir?

Cevap: Bizim tarafımızdan yetkili vekillerimiz, yararlı dinî kitaplar hazırlayıp yayınlamayı gerekli görürlerse, belirlenmiş şer'î yerlerde harcanması caiz olan humusun İmam (a.s) hissesi kısmının üçte birinden alarak bu işi yapmaları caizdir.

Soru 1015: Humusun seyyid hissesi kısmını, kocası gayr-i seyyit ama fakir olan, çocuk sahibi, evli ve fakir seyyide kadına vermek caiz midir? Ayrıca, o kadının bu parayı çocukları ve kocası için harcaması caiz midir?

Cevap: Kocası fakir olması yüzünden karısının nafakasını vermekten aciz olursa ve karısı şer'an fakir olursa, ihtiyaçlarını gidermek için seyyid hissesini alması caizdir. Seyyid hissesinden aldığı o parayı kendisi, çocukları ve hatta kocası için harcayabilir.

Soru 1016: Dinî medreselerde verilen aylıkların dışında giderlerini karşılayacak miktarda diğer yerlerden gelirleri olan kimselerin dinî medreselerde talebelere verilen İmam veya seyyid hissesinden almalarının hükmü nedir?

Cevap: Şer'an müstahak olmayan ve ilmiye havzasının aylık kuralları kapsamına girmeyen kimse bunları alamaz.

Soru 1017: Seyyide bir kadın, babasının ailesini geçindirmede kusur ettiğini ve geçimlerini sağlamak için camilerde halkın yardım toplamasına mecbur kaldıklarını iddia ediyor. Bölge halkı da o seyyidi zengin ama kendi ailesine karşı cimri birisi olarak tanımaktadırlar. Onların nafakalarını seyyit hissesinden karşılamak caiz midir? Mesela babaları "Benim üzerime ailemin sadece yiyecek ve giyeceklerini karşılamak farzdır; ancak kadınlara mahsus eşyalar ve normalde küçük çocuklara verilen günlük harçlıklar gibi diğer ihtiyaçları karşılamak farz değildir" diyor. Bu durumda ihtiyaçlarını giderecek miktarda onlara seyyid hissesinden vermek caiz midir?

Cevap: Birinci durumda masraflarını babalarından alamazlarsa, onlara masrafları miktarınca seyyit hissesinden vermek caizdir. İkinci durumda -yiyecek, giyecek ve oturma dışında- hallerine uygun derecede başka bir şeye ihtiyaçları olursa, ihtiyaçlarını giderecek miktarda seyyid hissesinden vermek caizdir.

Soru 1018: Herkes şahsen seyyid hissesini muhtaç olanlara verebilir mi?

Cevap: Üzerinde seyyid hissesi olan kimse bunun için izin almalıdır.

Soru 1019: Sizi taklit eden bir şahıs, humusun seyyid hissesini bizzat kendisi fakir seyyide verebilir mi, yoksa humusun tümünü, -yani hem seyyid hissesini ve hem de İmam'ın (a.s) hissesini- şer'î yerlere harcaması için sizin vekilinize mi vermesi gerekir?

Cevap: Bu hususta seyyid hissesiyle İmam'ın (a.s) hissesi arasında bir fark yoktur.

Soru 1020: Şer'î haklar (humus, zekât, redd-i mezalim) hükümet işlerinden sayılır mı? Üzerine humus farz olan bir kimse şahsen seyyid hissesini, zekât ve redd-i mezalimi muhtaçlara verebilir mi?

Cevap: Zekâtı dindar ve iffetli fakirlere verebilir. Reddi mezalimi, ihtiyata uygun olan müçtehitten izin almasıdır; humusu ise, belirlenen şer'î yerlerde harcanması için bizim büromuza veya yetkili olan vekillerimize vermesi farzdır veya muhtaç olana vermek için izin almalıdır.

Soru 1021: Bir iş ve mesleği olan seyyitler humusa müstahaklar mı?

Cevap: Gelirleri, kendi hallerine uygun ve normal şekilde geçimlerini karşılamak için yeterli olursa, humusa müstahak değillerdir.

Soru 1022: Ben 25 yaşında görevli bir gencim. Şimdi bekâr ve yaşlı babamla annemin yanında yaşamaktayım. Dört yıldır bütün masraflarını ben karşılıyorum ve babam çalışamadığı için geliri de yoktur. Ayrıca bir taraftan yıllık kazancımın humusunu vermeye ve diğer taraftan ailemin bütün masraflarını karşılamaya imkânım yoktur; hatta geçen yılların kazancının humusundan 19 bin tümen borçluyum ve ilerde ödemek için onu defterime yazmış bulunmaktayım. Bunu göz önünde bulundurarak yıllık gelirimin humusunu babam ve annem gibi akrabalarıma vermem caiz midir?

Cevap: Baba ve anneniz günlük hayatlarını idare edecek malî güce sahip değillerse ve siz de bunu karşılayacak güce sahipseniz, onların masraflarını karşılamak size farzdır ve bir farz olarak onlara verdiğiniz şeyi, üzerinize gelen humustan sayamazsınız. Elbette onlara harcadığınız paralar yıllık giderinizden sayılır.

Soru 1023: Üzerimde yüz bin tümen İmam hissesi vardır ve onu size vermem farzdır. Diğer taraftan burada yardıma ihtiyacı olan bir cami vardır. Bu parayı, caminin yapım ve tamamlanmasına harcaması için caminin cemaat imamına verebilir miyim?

Cevap: Günümüzde İmam'ın (a.s) hissesinin dini ilmiye havzalarının idaresi için harcanmasını gerekli biliyorum; caminin binasının tamamlanması için de müminlerin bağışlarından yararlanılabilir.

Soru 1024: Babamızın kendi hayatında malının humusunu tamamen vermediği muhtemeldir. Onun malından bir arsayı hastane yapılması için bağış yapmış bulunuyoruz. Bu arsayı babamızın mallarının humusundan sayabilir miyiz?

Cevap: O arsa humustan sayılmaz.

Soru 1025: Hangi durumlarda humus, onu veren kimseye bağışlanabilir?

Cevap: İmam ve seyyid hissesi bağışlanamaz.

Soru 1026: -Mesela- humus yılının sonunda masrafından yüz bin tümen fazla kalan kimse onun humusunu verirse, sonraki yıl bu para yüz elli bin tümene ulaşırsa, o yılda elli bin tümenin mi humusunu vermesi gerekir, yoksa yüz elli bin tümenin mi?

Cevap: Humusu verilmiş mal sonraki yıl harcanmaz ve kendi halinde kalırsa, ikinci defa humusu yoktur. Eğer, hem onun gelirlerinden ve hem de bizzat humusu verilmiş maldan alınarak yıllık masrafta harcanmışsa, humusu verilmemiş malın humusu verilmiş mala oranına göre yılın sonunda geri kalanının humusunu vermesi farzdır.

Soru 1027: Henüz evlenmemiş olan ve evleri olmayan dinî ilimler talebelerinin tebliğ ve çalışmalarıyla veya İmam'ın (a.s) hissesi yoluyla elde ettikleri gelirlerinin humusu var mı, yoksa bu gelirleri humusun istisnalarından olarak humusunu çıkarmadan evlilik masrafları için biriktirebilirler mi?

Cevap: Taklit mercileri tarafından dini ilmiye havzalarında dersle meşgul olan muhterem talebelere hediye edilen şer'î hakların (humus, zekât vb.) humusu yoktur; ancak tebliğ ve çalışmalarıyla elde ettikleri diğer gelirler aynen humus yılının başına kadar kalırsa, onun humusunu vermeleri farzdır.

Soru 1028: Humusu verilmiş ve humusu verilmemiş mallardan karışık olarak bir miktar mal biriktiren kimse, bazen nafakası için ondan bir miktarını alır veya bazen de ona bir şey ekliyor. Humusu verilmiş malın miktarının belli olduğunu dikkate alarak geriye kalan bütün malın mı, yoksa sadece humusu verilmemiş malın mı humusunu vermelidir?

Cevap: Humusu verilmemiş malın, humusu verilmiş mala oranına göre geri kalan malın humusunu vermelidir

Soru 1029: Satın alınan ve üzerinden birkaç yıl geçen kefenin humusunu vermek farz mıdır? Farz olduğu takdirde, acaba satın alındığı fiyatının mı humusu verilmelidir?

Cevap: Kefen, humusu verilmiş malla satın alınmışa, artık humusu yoktur. Aksi durumda şimdiki değeri üzerinden humusu verilmelidir. Eğer para değer kaybetmişse, şer’i hâkimle anlaşma yapması farz ihtiyat gereğidir.

Soru 1030: Ben dini ilimler talebesiyim. Yanımda olan bir miktar malla ve diğerlerinin yardımıyla, ayrıca seyyid hissesi alarak ve bir miktar da borçlanarak küçük bir ev satın alabildim. Şimdi o evi sattım. Üzerinden bir yıl geçerse ve bu müddet zarfında başka bir ev satın almazsam, ev satın almak için topladığım mevcut mala humus lazım gelir mi?

Cevap: Talebe aylığı, seyit hakkı, hayırsever insanların yardımı ve borçla alınan evin satış bedeline humus lazım gelmez.