Ebü’l-Hasan Ali b. Musa er-Rıza (Arapça: الإمام الرضا عليه السلام) (148-203 hk), İsna Aşer (On İki İmam) Şia’sının sekizinci imamıdır. En meşhur lakabı “Rıza” ve “İmam Rıza” olarak anılmaktadır. Künyesi Ebü’l-Hasan’dır. Babası Şiaların Yedinci İmamı, İmam Kâzım’dır. Annesinin adı konusunda fikir ayrılıkları bulunmaktadır. Örneğin “Ümmü’l Benin”, “Tüktem”, “Necime” denilmiştir.

Dünyaya geliş yılının hicretin 148. veya 153. yılı, Zilhicce ya Zilkade veya Rebiülevvel ayının 11’i Perşembe veya Cuma günü olduğu nakledilmiştir.[4] Kuleyni, dünyaya geliş tarihini 148 olarak nakletmiştir.[1] Birçok ulema ve tarihçi de bu görüşü kabul etmektedir.[2]

İmam Rıza’nın (a.s) doğum tarihinin tam olarak bilinmemesi, vefatının da tam olarak bilinmemesine sebep olmuştur ama 47 ile 57 yaş aralığında olduğu söylenmiştir.[3] Doğum ve vefat tarihi konusundaki çoğunluğun görüşüne göre, yaşı 55 idi.

Medine’de dünyaya gelmesine ragmen, Abbasi halifesi Me’mun onu zorla Horasan’a getirtmiş ve ona zorla veliahtlık görevini vermiştir. İmam Rıza (a.s) Medine-Horasan yolunda ünlü “Silsiletü’z-Zeheb” hadisini Nişabur şehrinde açıklamıştır. Me’mun’un, İmam Rıza (a.s) ile öteki din ve mezhep büyükleri arasında teşkil ettiği münazara toplantıları meşhurdur.

İmameti 20 yıl (183-203 hk) sürmüştür. İmameti boyunca, Harun Reşit, Muhammed Emin (üç yıl yirmi beş gün), “İbn-i Şekle” diye bilinen İbrahim b. Mehdi (14 gün), Me’mun (20 yıl) gibi Abbasi halifeleri ile aynı dönemde yaşamıştır.[4]

Me’mun İmam Rıza’yı (a.s) Merv’e getirttikten sonra, ulemanın huzurunda çok sayıda bilimsel toplantılar düzenledi. Bu toplantılarda İmam Rıza (a.s) ile başkaları arasında çeşitli münazaralar gerçekleşti. Bu bilimsel toplantılarda daha çok fıkıh ve kelam konuları konuşulmuştur.

Ehli Sünnet Büyüklerinin İmam Hakkındaki Sözleri

İbn-i Hacer şöyle diyor: “Rıza, şerif bir nesebe sahipti ve bilim ve fazilet adamıydı".[5]

Yafii şöyle diyor: “Büyük İmam, büyük olarak sayılmıştır. En değerli nesildendir. Ebü’l Hasan Ali b. Musa el-Kâzım b. Cafer es-Sadık b. Muhammed el-Bakır b. Zeynel Abidin Ali b. El-Hüseyin b. Ali b. Ebu Talip, on iki imamdan birisi ve övgüye layık birisidir…[6]

İbn-i Habban şöyle diyor: “Kabri (yani İmam Rıza’nın kabri şerifleri) Senebad’da, Nukan dışında Reşit’in kabrinin yanındadır. Kendisi ziyaret edilmektedir ve ben onu defalarca ziyaret ettim. Tus’ta olduğum sürece her ne zaman bir sıkıntı ile karşılaşırsam, Ali b. Musa er-Rıza’nın (a.s) kabrini ziyaret eder ve sıkıntımı gidermesi için Allah’ı anardım ve sıkıntım giderilirdi. Bunu defalarca tecrübe ettim ve sonuç hep bu şekilde oldu. Allah, bizi Mustafa’ya (s.a.a) ve Ehlibeyt’e (a.s) sevgiye sahipken öldürsün.”[7]

İbn-i Neccar Bağdadi şöyle yazmaktadır: “Kendisi ilim ve dinde öyle bir makama ermiştir ki yirmi küsür yaşında iken Mescid-i Nebi’de (s.a.a) fetva vermekteydi.”[8]

Tûs şehrinde şehit olmuştur ve Me’mun İmam Rıza'nın (a.s) şehadetinden sorumlu tutulmuştur. Kabr-i şerifleri Meşhed şehrindedir ve her yıl dünyanın çeşitli ülkelerinden milyonlarca Müslüman ziyaretine gelmektedir.[9]

--------------

[1]- Fadlullah, s. 43, 1377 hş.

[2]- El-Kuleyni, s. 486, 1363 hş.

[3]- Kureyşi, c. 2, s. 503-504.

[4]- El-Tabersi, c. 2, s. 41-42, 1417 hk.

[5]- Askalani, Tehzibü’t-Tehzib, c. 7, s. 389.

[6]- Yafii, c. 2, s. 10, h.k. 1417.

[7]- İbn-i Habban, c. 8, s. 457, 1402 hk.

[8]- İbn-i Neccar, Tarih-i Bağdat zeylinde, c. 4, s. 135.

[9]- Dâhil, s. 76-77, 1429 hk.