Soru: Selamun aleykum muhterem hocam, yanlış hatırlamıyorsam Hz. Ali’den (a.s) şöyle bir söz nakledilmektedir: “Bütün Kur’an “Bismillah”ta ve bütün bismillah “Ba” harfinde toplanmıştır. Ben “ba” harfinin altındaki noktayım.” Lütfen bu hadisi biraz açar mısınız. İmam (a.s) bu sözünde ne demek istiyor?

Cevap: Değerli kardeş, bu ve buna benzer diğer bir hadis hakkında Seyyid Abdullah Şübber Muhaddis Cezairi’den naklen “Mesabihu’l-Envar” adlı eserinde yedi mana zikretmiştir. [1] Konu uzamasın diye, biz bu manaları burada nakletmekten çekiniyoruz. Sadece Şeyyid Abdullah Şubber’ın söz konusu eserin birinci cildi, sayfa 435’de naklettiği manayı zikredelim:

Bu hadisin anlamı Hz. Ali aleyhissselamın ilimleri birbirinden ayırıp, yaydığı olabilir; noktanın “ba” harfini diğer harflerden ayırdığı gibi. Bir diğer ihtimal de şu ki, maksat birlik ve teklik kastedilmiştir. Buna göre anlam şöyle olur: Hz. Ali aleyhisselam kimsenin ilimlerine vakıf olmadığı ilminde kendisinin ortağı bulunmayan bir kimsedir. İrfani açıdan da bu konu şöyle açıklanabilir: Hz. Ali’nin (a.s) Allah-u Teâlâ'nın yarattığı ilk nur olduğuna göre, -çünkü ilk yaratılan nur Hz. Muhammed (s.a.a) ve Hz. Ali'nin (a.s) nurudur ve bu iki şahsın nuru bir idi. Sonradan ilahi rahmet gereği birbirlerinden ayrıldılar.-   Allah'ın yaratıklarına tüm feyizleri bu nur vasıtasıyla ulaşmaktadır. Tüm yaratıklar bu feyizden feyiz alarak var olmaktadırlar. Çünkü ilim, Allah-u Teâlâ'da gerçek yaratıklarla özdeştir. Sonradan nefse yansıyan bir suret değildir. Bu anlam gereği ilimden maksat, varlık aleminin kendisidir. Bu konunun felsefi ve irfani esasları yerinde açıklanmıştır. Biz bunlara girmek istemiyoruz. Vellahu'l alim.

----------------

[1]- Mesabihu’l-Envar, c. 2, s. 394.