Bismillahirrahmanirrahim

Yolculuğa çıkmadan önce, şunları yapmak hadislerde tavsiye edilmiştir:

1- Sefere çıkan kimsenin makul, mantıklı ve faydalı bir gerekçesinin olması; ticaret, ziyaret, hicret, ilim elde etmek, cihad yapmak, sılayı rahim, ferahlamak, dinlenmek gibi, ibret almak gibi.

2- Vasiyet etmek.

3- Sadaka vermek.

4- Gusletmek.

5- Allah’tan hayır dilemek.

6- Dost akrabadan helallik dilemek ve onların hayır dualarını almak, dost akrabanın da yolculuğa çıkacak kimseyi uğurlaması, müstehaptır; özellikle cihad ve ziyaret gibi yolculuğa çıkanları uğurlamanın çok sevabı vardır.

7- Hz. Resulullah (s.a.a) müminlerle vedalaştığında onlar için şöyle dua ederdi:

زَوَّدَكُمُ اللَّهُ التَّقْوَى ووَجَّهَكُمْ إِلَى كُلِّ خَيْرٍ وقَضَى لَكُمْ كُلَّ حَاجَةٍ وسَلَّمَ لَكُمْ دِينَكُمْ ودُنْيَاكُمْ ورَدَّكُمْ سَالِمِينَ إِلَى‏ سَالِمِينَ‏.

Zevvedekumullahut-Tagvâ ve Veccehekum İlâ Kulli Khayrin ve Gazâ Lekum Kulle Hâcetin ve Selleme Lekum Dinekum ve Dünyakum ve Reddekum Sâlimîne İlâ Sâlimîn.

“Allah azığınızı takva kılsın; sizi her hayır olana yönlendirsin; her hacetinizi yerine getirsin; dininizi ve dünyanızı selamette tutsun ve sizi selametle selamet olanlara geri döndürsün!”

8- Hadislerden anlaşıldığına göre salı ve perşembe günleri yolculuk için en uygun günlerdir. Bazı nakillerde cumartesi de ilave edilmiştir. Bununla birlikte sadaka verildiğinde istenilen herhangi bir gün yolculuğa çıkılabilir.

9- Allah Resulü (s.a.a) yolculuğa çıktığında birkaç şeyi yanına almayı ihmal etmezdi: Ayna, tarak, misvak (diş fırçası) ve makas. (Zahiren bunlar örnektir. Başka hadislerde diğer zorunlu ve gerekli şeylere de değinilmiştir, örneğin ilaç gibi. Dolayısıyla maksat gerekli olan ve her an ihtiyaç hasıl olabilecek şeyler kastedilmiştir.)

 10- Mümkün mertebe ve zorunlu olmadıkça sefere yalnız çıkmamak. Bazı hadislerde sefere yalnız çıkanın yoldaşı şeytan olur diye geçmektedir.

11- Tanımadığı ve güvenmediği kimselerle sefere çıkmamak. Ahlakına ve dürüstlüğüne inandığı kimselerle yolculuk yapmak.

12- Maddi seviyesi kendisine yakın kimselerle yolculuk yapmak ve mümkün mertebe başkasına yük olmayıp, izzetini korumak.

13- Çıkmadan önce Fatiha ve ihlas surelerini okuyarak ikişer rekât şeklinde dört rekât namaz kılmak ve namazın ardından şöyle dua etmek:

اللَّهُمَّ إنّي أتَقَرَّبُ إلَيْکَ بِهِنَّ، فَاجْعَلْهُنَّ خَليفَتي في أهْلِي وَمَالي.

Allahumme İnnî Etegarrabu İleyke Bihinne, Fec’alhunne Khalifetî Fî Ehlî ve Mâlî.

“Allah’ım! Ben bu namazlarla sana yakınlaşıyorum. O halde bu namazları ailem ve malım konusunda benim yerimi dolduracak vesile kıl.”

14- İhlas Suresini 11 defa okumak.

15- Kadir, Felak ve Nas Surelerini okumak.

16- Çıkış kapısında durarak Hz. Fatıma zikrini söylemek.

17- Yine çıkış kapısında Fatiha Suresi’ni bir defa önüne, bir defa sağına ve bir defa da soluna okumak. (Bazı nakillerde arakasına okuması da ilave edilmiştir.)

18- Aynı şekilde Ayetel-Kürsi'yi üç yöne okumak, ardından da şu duayı okumak:

اَللَّهُمَّ احفَظْنى واحْفَظْ مَا مَعِىَ، وسَلِّمْني وسَلِّم مَا مَعِىَ، وبَلِّغْني وَبَلِّغْ مَا مَعِىَ، بِبَلاغِکَ الحَسَنِ الجَميلِ.

Allahummehfeznî Vehfez Mâ Meiye ve Sellimnî ve Sellim Mâ Meiye ve Belliğinî ve Belliğ Mâ Meiye Bi-Belâğikel-Hasenil-Cemil.

“Allah’ım! Beni ve benimle birlikte olanları koru; beni ve benimle birlikte olanları selamette tut; beni ve benimle birlikte olanları iyi ve güzel bir şekilde hedefe ulaştır.”

Ardından da Resulullah (s.a.a) ve Ehlibeyt’ine salavat getirmek.

Bütün bu sureleri ve duaları bu şekilde okuduktan sonra bütün vücuduna elini sürmesi tavsiye edilmiştir.

19- İmam Muhammed Bakır’ın da (a.s) evden çıkarken şu duayı okuduğu nakledilmiştir:

بِسْمِ اللَّهِ خَرَجْتُ وعَلَي اللَّهِ تَوَكَّلْتُ لا حَوْلَ ولا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ.

Bismillahi Kharectu ve Alallahi Tevekkeltu, Lâ Havle ve lâ Guvvete İllâ Billah.

“Allah’ın adıyla çıktım. Allah’a tevekkül ettim ve Allah’a dayanmayan hiçbir hareket ve güç yoktur.”

20- Yine yolculuk veya başka bir iş için evinden çıkan kimsenin şu duayı okuması İmam Musa Kazım (a.s) tarafından tavsiye edilmiştir:

بِسْمِ اللَّهِ، آمَنْتُ بِاللَّهِ، تَوَكَّلْتُ عَلَى اللَّهِ، لَا حَوْلَ ولَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّه‏.

Bismillahi, Âmentu Billahi, Tevekkeltu Alallahi, Maşâallahu, Lâ Havle ve Lâ Guvvete İllâ Billah.

“Allah’ın adıyla. Allah’a iman ettim. Allah’a tevekkül ettim. Ancak Allah’ın dilediği olur. Allah’a dayanmayan hiçbir hareket ve güç yoktur.”

21- İmam Musa Kâzım (a.s), yolculuğa yalnız çıkan kimsenin şu duayı okumasını tavsiye etmiştir:

مَا شَاءَ اللَّهُ. لَا حَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ. اللَّهُمَّ آنِسْ وَحْشَتِي وَ أَعِنِّي عَلَى وَحْدَتِي وَ أَدِّ غَيْبَتِي.

Mâ Şâallahu, Lâ Havle ve lâ Guvvete İllâ Billah. Allahumme Ânis Vahşetî ve Ainnî Alâ Vahdeti ve Eddi Ğaybetî.

“Ancak Allah’ın dilediği olur. Allah’a dayanmayan hiçbir hareket ve güç yoktur. Allah’ım! Korkulu halimde bana yoldaş ol. Yalnızlığımda bana yardım eyle ve gaip olduğumda boşluğumu doldur.”

22- Binitine binerken Besmele söylemek.

23- İmam Cafer Sâdık (a.s) binitine bineceği sırada Kur’an’da geçen şu ayeti okurdu:

سُبْحانَ الَّذِي سَخَّرَ لَنا هذا وما كُنَّا لَهُ مُقْرِنِينَ وَإِنَّا إِلَی رَبِّنَا لَمُنقَلِبُونَ.

Subhânellezi Sahhare Lenâ Hazâ ve Mâ Kunnâ Lehû Mugrinîn ve İnnâ İlâ Rabbinâ Lemubgalibûn.

“Bunu bize boyun eğdiren Allah noksanlardan münezzehtir, yoksa biz buna güç yetiremezdik ve biz Rabbimize döneceğiz!” [1]

Sonra da yedi defa “Subhanallah”, yedi defa “Elhamdulillah” ve yedi defa da “Lâ İlâhe İllallah” söylerdi.

24- Bazı kaynaklarda sefere çıkmadan (özellikle ziyaret seferinde) üç gün (tercihen Çarşamba, Perşembe ve cuma günleri) oruç tutmak.

25- Yine sefere çıkarken yanına acıbadem ağacından yapılmış asa almak. Hadiste şöyle geçer: “Kim bir yolculuğa çıktığında yanına acıbadem ağacından bir asa alır ve Kasas Suresi’nin 22. ayetinden 28. ayetine kadar okursa Yüce Allah evine dönünceye kadar onu yırtıcı hayvanlardan, zalim hırsızlardan ve zehirli hayvanlardan korur. Ve evine dönüp de asasını bırakıncaya kadar 77 melek onun için bağışlanma diler.”

Yolculuk sırasında tavsiye edilen şeyler:

1- Eğer birkaç kişiyle sefere çıkılıyorsa, birisi mutlaka son sözü söyleyecek sorumlu ve emir olmalıdır.

2- Tali yollardan değil ana yoldan hareket etmek.

3- Namaz ve ibadete önem vermek ve uygun yerde ve zamanda namazları eda etmek; bu, vazifeyi eda etmekle beraber, seferin bereketli ve selametli geçmesine vesile olur.

4- İş birliği ve görev taksimi. Bir hadiste: “İnsanların efendisi seferde onlara yardımcı olandır.” buyurmaktadır.

5- Başına buyruk değil, yol arkadaşlarıyla istişare ederek hareket etmek.

6- Cömert davranmak ve yol arkadaşlarıyla imkanlarını paylaşmak.

7- Yaşlı ve güçsüz insanlara yardımcı olmak.

8- Sefer sırasında arkadaşlarıyla güzel geçinmek ve yumuşak huylu, saygılı olmak ve yalan olmayan ölçülü latifelerle onları mutlu etmeye çalışmak. 

9- Kanaatkâr olmak ve israftan kaçınmak.

10- Yol arkadaşlarının sırdaşı olmak ve onlardan gördüğü herhangi bir olumsuzluğu başkalarıyla kesinlikle paylaşmamak.

11- Her zaman tedbirli ve dikkatli hareket etmek.

12- Parmağına akik taşlı yüzük (sarı akik olması daha iyi), aynı şekilde firuze taşlı yüzük takması ve yanında Kerbela türbeti bulundurması. (Hadislerde bunlardan korunma vesilesi olarak bahsedilmiştir.)

13- Allah Resulü (s.a.a) yolculukta bir inişe doğru hareket ettiği zaman “Subhanallah”, çıkışa geçtiğinde ise “Allahu Ekber” derdi. Yine birisine şöyle buyurdu: “Bir köprünün üzerinden geçmek istediğinde Besmele söyle ve Allah’tan kovulmuş şeytanı senden uzaklaştırmasını iste.”

14- Allah Resulü (s.a.a) Hz. Ali’ye şöyle buyurdu: “Bir yere veya menzile vardığında şöyle dua et:

اللهمّ إنّي أسأ لُك خيرها، وأعوذ بك من شرّها، اللهمّ حبّبنا إلى أهلها، وحبّب صالحي أهلها إلينا.

Allahumme İnnî Es’eluke Khayraha ve Euzu Bike Min Şerrihâ. Allahumme Habbibnâ İlâ Ehliha ve Habbib Sâlihî Ehlihâ İleynâ.

“Allah’ım! Ben bu mekânın hayrını senden diliyor ve şerrinden sana sığınıyorum. Allah’ım! Bizi bu mekânın ehline sevdir ve bu mekânın ehlinin salihlerini de bize sevdir.”

15- İmam Cafer Sâdık’tan (a.s) şöyle nakledilmiştir:

Seferde korktuğun bir yere varırsan, şu ayeti oku:

وَقُلْ رَبِّ اَدْخِلْنٖي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَاَخْرِجْنٖي مُخْرَجَ صِدْقٍ وَاجْعَلْ لٖي مِنْ لَدُنْكَ سُلْطَاناً نَصٖيراً.

Rabbi, Edhilni Mudhale Sıdgin ve Ahricni Muhrace Sıdgin, Vec’al Lî Min Ledunke Sultânen Nasîra.

“Rabbim! Girilecek yere doğrulukla girmemi, çıkılacak yerden de doğrulukla çıkmamı sağla, bana tarafından yardımcı bir güç ver!” [2]

Sonra şöyle ilave etti İmam: Korktuğun bir şeye gözün iliştiğinde de Ayete’l-Kürsi’yi oku.”

16- Bir diğer hadiste Ayete’l-Kürsi ile birlikte Hz. Fatıma (s.a) zikrinin okunması da tehlikeden, hırsızdan korunmak için tavsiye edilmiştir.

17- Vatanında olduğu gibi seferde de geceleri Ayete’l-Kürsi’nin okunması özellikle tavsiye edilmiştir. Bunu yapan kimsenin kendisi ve yanında bulunanlar korunmuş olur.

18- Seferde şu korunma duasının okunması:

اَللّهُمَّ اِنّى اَسْتَوْدِعُکَ الْیَوْمَ نَفْسِى وَ اَهْلى وَ مالى وَ وُلْدى وَ مَنْ کانَ مِنّى بِسَبیلٍ الشّاهِدَ مِنْهُمْ وَالْغآئِبَ. اَللّهُمَّ احْفَظْنا بِحِفْظِ الایمانِ وَاحْفَظْ عَلَیْنا. اَللّهُمَّ اجْعَلْنا فى رَحْمَتِکَ وَلا تَسْلُبْنا فَضْلَکَ اِنّا اِلَیْکَ راغِبُونَ. اَللّهُمَّ اِنّا نَعُوذُ بِکَ مِنْ وَعْثآءِ السَّفَرِ وَ کابَةِ الْمُنْقَلَبِ وَ سُوَّءِ الْمَنْظَرِ فِى الاْهْلِ وَالْمالِ وَالْوَلَدِ فِى الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ. اَللّهُمَّ اِنّى اَتَوَجَّهُ اِلَیْکَ هذَا التَّوَجُّهَ طَلَباً لِمَرْضاتِکَ وتَقَرُّباً اِلَیْکَ. [اَللّهُمَّ] فَبَلِّغْنى ما اُؤَمِّلُهُ واَرْجُوهُ فیکَ وَفى اَوْلِیآئِکَ.

“Allah’ım! Ben kendimi, ailemi, malımı, evladımı ve benimle ilişkisi olan herkesi ister hazır olsunlar ister gaip, hepsini sana emanet ediyorum. Allah’ım! Bizi iman korumasıyla koru ve bizim koruyucumuz ol. Allah’ım! Bizi rahmetine dahil eyle ve lütfunu bizden esirgeme. Şüphesiz biz sana müştakız. Allah’ım! Biz seferin zorluk ve zahmetinden ve üzüntülü dönmekten ve dünya ve ahirette ailemizi, malımızı ve evladımızı kötü bir halde görmekten sana sığınırız. Allah’ım! Benim sana bu şekilde yönelmem rızanı kazanmam ve sana yakınlaşmam içindir. Allah’ım! O halde beni kendin ve velilerin hakkında arzuladığım ve umut ettiğim şeylere ulaştır.”

19- Yolcu haklarından birisi de şudur ki eğer bir yol arkadaşı hastalanırsa, diğer arkadaşları en az üç gün onu beklesinler.

20- Yolda istirahat için inilen her yerde iki rekât namaz kılıp, oranın ehline selam vermek. Hadiste bunun sebebi hakkında şöyle geçer: “Her bölgede, o bölgeyle görevli melekler vardır.”

21- Gittiği yerlerde, çevrede, dağlarda, tepelerde, ormanlarda ve gördüğü her şeyde, Hak Teala’nın kudret ve hikmet nişaneleri seyretmek, geçmiş ümmetlerin kalıntılarını, tarihi eserleri gözden geçirip incelemek ve onlardan dersler çıkarmak, ibretler almak. Nitekim Kur’an’da da yer yüzünde dolaşıp geçmişlerin başına gelenlerden ibret almak tavsiye edilmiştir.

22- Seferde fazla kalmamak ve işini bitirdikten sonra, bir an önce vatanına, ailesinin yanına dönmek.

23- Seferi kıllan namazlardan sonra 30 defa “Tesbihat-ı Erbaa”yı okumak. Hadislerde bu husus üstelenerek tavsiye edilmiştir.

24- Seferden dönen kimsenin kendisiyle birlikte küçük de olsa aile ve dostlarına hediye getirmesi.

25- Evine dönerken, haber vererek dönmesi ve mümkün mertebe gece dönmemesi.

Not:

1- Yolculuktan dönüşte dost akrabanın seferden dönenin ziyaretine gitmesi, özellikle ziyaret seferinden dönen birisi olursa müstehaptır.

2- Hac, Kerbela ve diğer masumların ziyaret yolculuğuna çıkan kimseler hakkında hadislerde ilave bazı tavsiye ve öğütler vardır ki Mefatihü’l-Cinan gibi dua ve ziyaret kitaplarında detaylı bir şekilde açıklanmıştır.

3- Bu adabın hepsini yapmak şart değildir, ama ne kadarını yapabilirsek o kadar daha iyidir ve seferimiz o kadar daha anlamlı, daha bereketli ve korumalı bir sefer olur.

4- Bu yazının hazırlanmasında Mefatihü’l-Cinan kitabı ve diğer bazı kaynak ve sitelerden yararlanılmıştır.

Musa AYDIN

------------

[1]- Zuhruf, 13-14.

[2]- İsra, 80.