Bugun...



Gençler ve Moda Düşkünlüğü - 1

"Moda ve moda düşkünlüğü", toplumun tüm kesimlerinde az çok var olan bir olgudur. Ancak bu arada gençler ve ergenler, diğerlerinden daha fazla "moda"ya önem verirler ve "moda düşkünü"dürler.

facebook-paylas
Tarih: 16-10-2024 13:52

Gençler ve Moda Düşkünlüğü - 1

Bismillahirrahmanirrahim

 

Günümüzde gençler, kitle iletişim araçlarının ve yeni bilgisayar teknolojilerinin yaygınlaşmasıyla, çeşitli toplumlar ve kültürlerle geniş bağlantılar kurmuşlardır.

 

Onların durumları, değerleri ve inançları anlama ve arzu edilen normları seçme konusunda daha karmaşık ve zor hale gelmiştir. Hatta mevcut koşullar, gençlerin ve ergenlerin kendi toplumlarının değerlerine aykırı davranışlara ve normlara yönelmelerine neden olmuştur.

 

Bir gün uzun mantolar, başka bir gün kısa mantolar; bir gün Alman tarzı saç modeli, başka bir gün uzun ve kesilmemiş saçlar; bazen yerde sürünen bol paçalı pantolonlar, bazen de dar ve kısa pantolonlar moda olur.

 

Davranışlarını ve giyim tarzlarını en son moda trendlerine göre ayarlamaya alışmış bu kadar çok insana "neden bunu yaptıklarını veya mesela kıyafetlerindeki bu logo ve kelimenin ne işe yaradığını" sorarsanız, "Eh, güzel!", "Çünkü moda!", "Herkes yapıyor!" ve benzeri cevaplar dışında ikna edici bir yanıt duymak zor olacaktır.

 

Bu cevaplar yüzeysel görünse de, psikolojik bir analizde, bir tür "grup aidiyeti", "yenilik arayışı", "çeşitlilik arayışı" ve gençlerin "çağdaş olma" eğilimini gösterir. Bu ihtiyaçları karşılamak için tamamen doğal ve normal bir olgu olarak kabul edilir. [1]

 

Ancak modaya uygun ürünlerle birlikte, gençler ve ergenler arasında belirli davranış biçimleri, normlar ve değerler popülerlik kazanıp yayıldığından ve moda, bir toplumdan diğerine norm ve değer aktarımı için bir araç haline geldiğinden, moda düşkünlüğünün arka planını ve sonuçlarını incelemek, toplumumuzda önemli konulardan biri olarak kabul edilmektedir. Bu yazı, bu konuya kısa bir bakıştır.

 

Moda ve Moda Düşkünlüğünün Tanımı

"Moda"lar, toplumun bir kesimi tarafından kabul edilen ve nispeten kısa bir zaman dilimine sahip olan, sonrasında unutulan kültürel modellerdir. [2] Bu nedenle "moda düşkünlüğü", bir kişinin giyim tarzını ve yaşam biçimini en son modellere göre ayarlaması ve toplumda yeni bir model yaygınlaşır yaygınlaşmaz onu takip etmesidir. [3]

 

Modanın Kapsamı

Modanın kapsamı, insan yaşamının kapsamı kadar geniştir ve onun tüm yönlerini kapsar. Moda benzeri değişimler: Bilim ve teknolojide, teorilerde, bilimsel konuların çeşitli yönlerine eğilimde, eğitim modellerinde, davranış ve tutum tarzında, giyimde, makyajda, çevre düzenlemesinde vb. görülebilir.

 

Giyim ve Makyaj, Moda Olan Ürünlerin Göstergesi

Moda ve moda düşkünlüğü sosyal yaşamın tüm alanlarını kapsasa da, giyim, tarz ve makyaj şekli, moda olan ürünlerin en belirgin göstergesi olarak kabul edilir.

 

Moda Düşkünlüğünün Faktörleri ve Temelleri

Genel ve kapsamlı bir bakış açısıyla moda düşkünlüğü, tarihsel, ekonomik, sosyal, kültürel ve psikolojik faktörlerden ve altyapılardan kaynaklanma şeklinde görülebilir.

 

Moda düşkünlüğünün tarihsel kökleri çok eski yıllara dayanmaktadır. İran tarihine bakıldığında, Feth Ali Şah ve Nasıruddin Şah dönemlerinde İranlıların Avrupa'ya ayak basmasından, İran tarihinde hassas bir dönemi temsil eden Rıza Şah dönemine kadar, İranlıların moda düşkünlüğünde farklı bir bölüm açıldı. Rıza Şah'ın ülke üzerindeki siyasi hakimiyetiyle İran halkının giyim tarzını ve şeklini değiştirdiği zamandan bu yana, İran'da (özellikle gençler arasında) çeşitli modalar yaygınlaşmıştır.

 

Moda Düşkünlüğü ve Batılılaşma

Moda düşkünlüğü ve Batılılaşma, birbirinden ayrı ve farklı tanımlara sahip iki kavram olsa da, İran'daki tarihsel-sosyal gelişmelerin seyri, bu iki kavramın kaderini öyle bir şekilde birbirine bağlamıştır ki, moda düşkünlüğünden bahsedildiğinde, Batılılaşma kavramı da akla gelmektedir. Çünkü Avrupa'da teknolojinin gelişmesinden sonra, gelenekler eleştirildi ve toplum yavaş yavaş düşünceleri, yaşam tarzını ve giyim şeklini değiştirdi.

 

Aynı şekilde İran ve benzeri ülkelerde, endüstriyel gelişme sloganların başında yer aldı ve bundan çok daha önce düşünce tarzı, yaşam biçimi ve giyim kuşam adabı değişime uğradı.

 

İran toplumunda Avrupalılaşma arzusu, kendi toplumlarının ekonomik-sosyal çerçevesini yeniden yapılandırmak ve modernize etmek yerine, endüstrileşmenin görünümlerine, sembollerine ve dış görünüşüne odaklanmalarına neden oldu. Avrupalılaşmanın en önemli görünümü, Avrupa tarzı giyinmek ve Batı modalarını yaygınlaştırmak olarak kabul ediliyordu. İranlılar, kendilerini ve kültürlerini Avrupalılaştırmaları gerektiğine, böylece zayıflık ve geri kalmışlıktan kurtulup gelişmiş ülkeler sırasına gireceklerine inandılar.

 

Bu nedenle İran'da "moda düşkünlüğü" ve "Batılılaşma" aynı düşünsel zeminde ve yan yana büyümüştür. Şu anda da toplumda, özellikle gençler arasında yaygınlaşan modaların çoğu, Batı modellerinden alınmıştır ve aynı motivasyonla benimsenmektedir.

 

Moda ve Modernizm

"Moda ve modaperestlik" bir açıdan modernizmin ürünü olarak görülebilir; çünkü modernizm, dünyaya ve insana yeni bir bakıştır. Bu bakış ve anlayış, "şimdi"de yaşamaktan ve "geçmiş"ten kopmaktan kaynaklanır ve açıkça gelenek "tradition" (gelenek) kavramıyla çelişir. Modern kültürün somutlaşmış hali olan "modernite", geçmişten şimdiye geçiş, yenilik, yenilenme ve zevk ve moda ile birlikte ve eş zamanlı olarak ortaya çıkar.

Bu nedenle, modernite her zaman kendini eskimişlik, durgunluk, eskilik ve gelenek ile kalıcı normlara bağlılığa karşı bir mücadele ve meydan okuma içinde konumlandırır; kültür ve sosyal değerlerde yenilenme ve yeniliğe doğru bir çekim ve eğilim gösterir.

 

Dolayısıyla düşünce ve davranışta modaperestlik ve yenilik (yaygın anlamıyla), modernizm düşüncesinin bir sembolü olarak kabul edilir. Batı toplumları modernitenin ve modernizmin vatanı ve tezahürü olduğundan, modernizasyon süreci ve yeni tasarımların ve modaların yayılması aslında Batılılaşma ve Batı yanlılığı ile tamamen uyumlu ve hatta eşdeğer olacaktır. Bu da başka bir açıdan modaperestlik ve Batı yanlılığı arasındaki ilişkiyi gösterebilir.

 

Gençlerde Modaperestliğin Psikolojik Faktörleri ve Temelleri

Tarihsel ve sosyal altyapılara ek olarak, gençler arasındaki modaperestlik bir dizi psikolojik ilke ve yapıyı da takip eder ve çeşitli motivasyonlar ve ihtiyaçlarla ilişkilidir.

 

1- Çeşitlilik Arayışı ve Yenilikçilik

Gençlik, yaşamda yeni bir mevsim ve insanın coşkulu ve renkli dünyaya girişinin başlangıcıdır. Burada doğal içgüdüler şekillenmede ana rolü oynar. Bağımsızlık arayışı, çeşitlilik sevgisi, heyecan arayışı, geçmişi eleştirme ve yenilikçilik, gençlerin davranışlarını güçlü bir şekilde etkileyen gençlik döneminin özelliklerindendir.

 

Her ergende farklı derecelerde modernleşme ve yenilikçilik eğilimi vardır ve bu, mevcut kalıpları kırma, önceki normlardan uzaklaşma ve kendinden öncekilere göre farklı bir kimliğe ulaşma ihtiyacının yanı sıra, ebeveynlerden uzaklaşma eğiliminin de bir göstergesidir. Bu ihtiyaç, dışa vurulduğunda ve gencin davranışına yansıdığında, modaperestlik şeklinde ortaya çıkar.

 

2- Modaperestlik ve Özdeşleşme

Psikanalitik ekolde özdeşleşme, bireyin bilinçsizce başka birinin özelliklerini (tutumları ve davranış kalıplarını) kendine örnek aldığı ve onun tutum ve davranış özelliklerini taklit ederek onun gücünden ve yeterliliğinden bir miktar kazandığını hissettiği bir süreci ifade eder. [4]

 

Çocukluk döneminde özdeşleşmenin ana kaynağı ebeveynlerdir; çünkü çocuk, hayatındaki ilk ve en çok etkileşimi ebeveynleriyle yaşar. Ancak ergenlik döneminde birey ebeveynlerinden uzaklaştığında, kendisini benzettiği modelleri kaybeder ve içinde bir boşluk oluşur. Bu boşluk, başka modeller bularak, yani yeni özdeşleşmeler yoluyla doldurulmalıdır.

Psikologlara göre bu boşluk ve ondan kaynaklanan güvensizlik duygusu, ergenin kendi yolunda çözümler aramasına neden olur. Bu çözümler, ergenin model aldığı kişiliklerle özdeşleşme yoluyla gerçekleşir.

Bu kişilikler geçmişin ünlü şahsiyetleri, sinema oyuncuları, müzisyenler ve şarkıcılar veya "Hippiler" gibi çeşitli gruplar olabilir. Birey, görünüş olarak onlara benzer, giyim tarzında ve davranış biçiminde onlarla özdeşleşir. Bir sanatçı veya sporcu bir kıyafet giyip bir sahnede görünür görünmez, gençler onunla özdeşleşir ve bunu toplumda bir moda olarak sunmaya çalışırlar.

 

3- Rekabet ve Başkalarıyla Kıyaslama

Rekabet etme ve başkalarıyla kıyaslama dürtüsü, gençler ve ergenler arasında modayı takip etmenin diğer faktörlerinden biridir. Bu dürtü tüm bireylerde vardır ve çeşitli şekillerde ortaya çıkar. Rekabet olumlu alanlarda yönlendirilirse, bireysel ilerleme, büyüme ve manevi gelişime neden olur; ancak maddi konulara ve modaperestliğe yönelirse ve birey görünüş açısından (örneğin giyim tarzında) diğerlerinden geri kalmamaya çalışırsa, iyi bir sonuç vermeyecektir.

 

4- Modaperestlik ve Arkadaşlıktan Kaynaklanan Yükümlülükler

Gençler ve ergenler arasında modayı takip etmenin nedenlerinden biri de, özellikle arkadaşlar tarafından gelen gayri resmi cezalandırmalardan korkmak ve endişelenmektir. Bu nedenle çevredekilerin aşağılaması, alay etmesi, alaycı gülümsemesi, laf atması ve bunlardan korkma, gençlerin ve ergenlerin yaygın modaları takip etmesine neden olur.

 

5- Modaperestlik ve Başkalarının Dikkatini Çekme

Bazı insanlar, her gün kıyafetlerini ve makyajlarını değiştirerek, pahalı ve modaya uygun kıyafetler satın alarak başkalarının dikkatini çekmeye çalışırlar. Yapışkan, parlak ve renkli kıyafetler, balıkçı ağına benzeyen çoraplar, çok yüksek topuklu ayakkabılar, doğal olmayan renklerle yapılan aşırı makyaj vb. (ki bunlar en çok gençler ve özellikle kızlar arasında yaygındır) başkalarının dikkatini çeker ve bakışları üzerine çeker.

 

Devam edecek...

 

----------

[1]- Daha fazla bilgi için bkz: Vender Zenden, Gelişim Psikolojisi, Üçüncü Bölüm.

[2]- Ahmet Rıza Garavi Zad, Sosyal Değişim Teorileri ve Modellerine Giriş, s.196.

[3]- Ali Ekber Dehhuda, Sözlük, c.12, s.181.

[4]- Rita Atkinson, Psikoloji Alanında, c.1, s.158.




Bu haber 1203 defa okunmuştur.


FACEBOOK YORUM
Yorum

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK DİĞER YAŞAM Haberleri

YAZARLAR
ÇOK OKUNAN HABERLER
SON YORUMLANANLAR
HABER ARŞİVİ
İLAN PANOSU

Web sitemize nasıl ulaştınız?


HABER ARA
Bizi Takip Edin :
Facebook Twitter Google Youtube RSS
YUKARI YUKARI