Soru 682: Ben Tahran doğumluyum ve anne-babam aslında Mehdişehr ahalisindendir. Dolayısıyla yılda birkaç kere ailemle birlikte Mehdişehr'e gidiyorum; anne-babamın şehrine geri dönerek oraya yerleşmek istemeyip, Tahran'da kalmak istediğime göre Mehdişehr'de namaz ve orucumun hükmü nedir?

Cevap: Bu durumda anne-babanızın asıl vatanlarında namaz ve orucunuzun hükmü, yolcunun namaz ve orucunun hükmü gibidir.

Soru 683: Ben yılın altı ayı bir şehirde ve diğer altı ayı da doğum yerim olan ailemin bulunduğu ve ikamet ettiğim başka bir şehirde kalıyorum; ancak birinci şehirde ikametim devamlı olmadığından, orada iki hafta veya on gün ya da on günden daha az kalıyor, daha sonra da doğum yerime, yani ailemin ikamet ettiği şehre geri dönüyorum. Buna göre birinci şehirde on günden az kalmak istersem, acaba yolcu hükmünde olur muyum?

Cevap: Bu şehir sizin vatanınız olmaz ve vatan kastı da etmemişseniz, orada on günden az kaldığınız durumlarda yolcu hükmündesiniz. Ancak orası sizin iş yeriniz olur ve her on günde bir en az bir kere oraya gidip gelirseniz, namazlarınızı tam kılmalı ve orucunuzu tutmalısınız.

Soru 684: 12 yıldır vatan kastı olmaksızın bir şehirde sürekli oturmaktayım. Acaba bu şehir benim vatanım sayılır mı? Bu şehrin benim vatanım olması için ne kadar süre geçmesi lâzım? Örfen bu şehrin benim vatanım sayıldığını nasıl tespit edebilirim?

Cevap: İnsanın kendisi bir yeri vatan olarak seçmediği müddetçe orası onun vatanı sayılmaz. Ancak orada kast etmeksizin çok fazla kalır ve halkın nezdinde orası onun vatanı sayılırsa, orası ona vatan olur. Halkın görüşünü belirlemek ise, mükellefin kendi görevidir.

Soru 685: Vatanı Tahran olan bir kimse şimdi Tahran yakınlarındaki şehirlerden birine yerleşerek orayı vatan edinmek istiyor. Ancak iş yeri Tahran'da olduğundan vatanı olması için o şehirde altı ay ikamet etmesi bir yana, hatta orada on gün bile sürekli kalamaz; çünkü her gün iş yerine giderek akşamları eve geri dönüyor. Bu adamın namaz ve oruçlarının hükmü nedir?

Cevap: Orada ikamet etme kastı olduktan sonra vatan unvanının gerçekleşmesi için altı ay boyunca devamlı olarak orada kalmak şart değildir. Ailesini oraya yerleştirdikten sonra örfen, "o, bu mahalle sakinlerindendir" denilecek kadar her gün işinden çıktıktan sonra ailesinin yanına dönerek onların yanında kalması yeterlidir.

Soru 686: Eşim ve ben Kaşmer şehrinde doğmuşuz. İş için devlet dairelerinden birinde istihdam olduktan sonra Nişabur şehrine yerleştik. Ama babamız eskiden beri doğum yerimizde ikamet etmektedir. Biz Nişabur’a gittiğimizde asıl vatanımızı (Kaşmer) terk etmeye, vatan olarak artık orda kalmamaya karar aldık; fakat 15 yıl sonra bundan vazgeçtik. Buna dayanarak şu sorulara cevap verir misiniz:

1- Babamızın evine giderek orada birkaç gün kaldığımızda namazla ilgili olarak bizim -benim ve eşimin- vazifemiz nedir?

2- Babamızın şehrine (Kaşmer) giderek orada birkaç gün kaldığımızda şimdiki oturduğum yerde dünyaya gelen ve bulûğ haddine yetişen çocuklarımızın vazifeleri nelerdir?

Cevap: Asıl vatanınız olan "Kaşmer"den vazgeçtikten sonra tekrar dönüp orada ikamet etmeyi kastedip bir müddet kalmadıkça, orada sizin için vatan hükmü uygulanmaz. Yine burası sizin çocuklarınızın vatanı hükmünde de değildir ve o şehirde hepiniz yolcu hükmündesiniz.

Soru 687: Bir adamın iki vatanı var (ve tabiatıyla her iki yerde namazını tam kılıyor ve oruç tutuyor). Bu hususta onun sorumluluğunda olan eşi ve çocuklarının da velilerini izlemeleri mi gerekir, yoksa bu meselede onlar müstakil görüşe mi sahiptirler?

Cevap: Eşinin, kocasının yeni vatanını, vatan olarak kabul etmemesi caizdir; ancak çocuklar küçük olur, irade ve yaşantılarında müstakil olmazlarsa veya bu meselede babalarının görüşüne tabi olurlarsa, babalarının yeni vatanı onların da vatanı sayılır.

Soru 688: Annesi, çocuğunu doğurmak için birkaç gün çocuğun babasının vatanının dışındaki hastaneye intikal etmek zorundadır. Orada dünyaya geldikten sonra annesiyle birlikte babasının vatanına geri dönen çocuğun vatanı neresidir?

Cevap: Hastane anne-babasının ikamet ettiği vatanlarında ise, o şehir çocuğun da asıl vatanı sayılır. Ancak bir şehrin halkından olması için sırf o şehirde dünyaya gelmesi yeterli değildir; onun vatanı, doğumundan sonra döndüğü ve anne-babasıyla yaşadığı yerdir.

Soru 689: Birkaç yıldır Ahvaz şehrinde oturan, ancak orayı kendisi için ikinci vatan edinmeyen kimse bu şehirden şer'î mesafeden çok veya az miktarda dışarı çıkar ve oraya tekrar geri döndükten sonra oradaki namaz ve orucunun hükmü nedir?

Cevap: Ahvaz'da on gün kalmayı kastedip, en azından dört rekâtlık bir namaz kılmasıyla hakkında “namazı tam kılma” hükmü sabitleştikten sonra şer'î mesafeye çıkmadıkça namazını tam kılmalı ve orucunu tutmalıdır; ancak şehirden şer'î mesafe miktarınca veya daha fazla çıkarsa, bu durumda diğer yolcuların hükmüyle aynı hükümdedir.

Soru 690: Ben Iraklıyım. Şimdi Irak'tan vazgeçmek istiyorum. Acaba bütün İran'ı mı, yoksa oturduğum yeri mi kendime vatan edinmeliyim ya da vatan edinmek için bir ev mi satın almalıyım?

Cevap: Yeni Vatan edinmede belli bir şehri vatan olarak kastetmek ve örfen oranın halkından sayılacak kadar orada oturmak şarttır; ancak orada bir eve sahip olmak vb. şeyler şart değildir.

...