Bismillahirrahmanirrahim

Ramazan ayı, her yönden Allah'a manevi bir yolculuk için gerekli şartları sağlayan özel bir aydır. Bu yüzden, bunca bereket ve ilahi nimetler varken, bundan faydalanmayan kimse, aslında varlık sermayesinin bir kısmını kaybetmiş olan kişilerdendir. Hz. Peygamber Efendimiz'in (s.a.a) nurlu sözlerinde belirtildiği gibi, bu aya bakış açınız, yılın diğer ayları gibi olmamalıdır; çünkü Ramazan ayı, insana kendine özgü bereket ve rahmetiyle gelir.

إنّ شهركم هذا ليس كالشهور، إنّه إذا أقبل إليكم أقبل بالبركة والرحمة، وإذا أدبر عنكم أدبر بغفران الذنوب، هذا شهر الحسنات فيه مضاعفة، وأعمال الخير فيه مقبولة

"Şüphesiz ki, bu ayınız diğer aylar gibi değildir. Çünkü size yaklaştığında bereket ve rahmetle gelir ve sizden ayrıldığında, günahların bağışlanmasıyla ayrılır. Bu ayda iyilikler iki kat artar ve hayırlı işler kabul edilir." [1]

Bu yüzden, bu ayı idrak eden ve gerekli şartlara sahip olan kişi, oruç tutmalıdır.

مَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ

Sizden kim o aya yetişirse onu oruç tutsun. [2]

Bu orucu geceye kadar sürdürmelidir ki Allah'ın takvasından daha fazla yararlanabilsin.

وَ أَتِمُّواْ الصِّيَامَ إِلَى الَّليْلِ

Orucu geceye kadar tamamlayın. [3]

لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ

“Belki de takva sahibi olurlar.” [4]

Kendisini kurtuluşa ve başarıya ulaştırsın ve Allah'ın sayısız nimetlerinin şükredeni olsun.

لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ

“Belki de kurtuluşa erersiniz” [5]

وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ

“Ve belki de şükredersiniz.” [6]

Kur'an ve hadislerde oruç tutmanın hikmeti

Oruç tutmanın hikmeti konusunda ayetlerde ve hadislerde birçok şey söylenmiştir. Bunlar arasında oruç tutmanın Allah'ın takvasına ulaşmak, kurtuluş ve başarıya ulaşmak, şükür makamına ulaşmak için olduğudur. Ayrıca hadislerde

صوموا تصِحّوا

"Oruç tutun, sağlıklı olun" denildiği de geçmektedir. Bu da orucun beden ve ruh sağlığı için olduğunu belirtir. İmam Cafer-i Sadık (a.s), "orucun neden farz kılındığına" dair bir soruya, şöyle cevap buyurmuştur:

اِنَّما فَرضَ الله عزّوجل الصِّيام ليستوي به الغنيُّ و الفقير و ذلك لأنَّ الغنيَّ لم يكن ليجدَ مسَّ الجوع فيرحم الفقير، فأراد الله سبحانه ان يُذيق الغنيَّ مسَّ الجوع ليرقَّ على الضَّعيف و يرحم الجائع.

"Şüphesiz Allah'ın orucu farz kılmasının nedeni, zenginle fakirin eşit olması içindir; çünkü zengin, açlığın acısını hissetmez ve fakire acımaz. Bu nedenle Allah, zengine açlık acısını tattırmak istemiştir ki zayıflara ve açlara merhamet edebilsin." [7]

Bu nurlu ve aydınlık ifade, orucun insan toplumunda önemli bir etkisine işaret etmektedir. Çünkü insan toplumu her halükârda zengin ve fakir olmak üzere iki sınıfa ayrılmıştır. Yoksulluk, toplumda birçok sorun ve hatta musibetler bırakır. Yoksulluğun toplumdan kaldırılması için bir çare düşünülmelidir. İslam, zorunlu vergiler olan humus ve zekât (farz ve nafile) gibi hükümleri getirmiştir ki bu kısmen fakirlerin sorunlarını çözse de yeterli değildir. Bu nedenle maddi servete sahip olanlar, yoksulluğun insanlığı sarmasının yarattığı sorunları çözmek için çaba sarf etmelidir. Herhangi bir şekilde bu savunmasız kesime yardım etmek için sadaka vermelidir.

İmam Cafer-i Sadık'ın (a.s) buyurduğu şey, belki de zengin ve varlıklı olanların normal ve doğal bir durumda fakirleri daha az düşündüğüne işaret etmektedir. Ancak oruç, onların açlık acısını daha fazla hissetmelerini sağlayarak bu durumu yaratır ve onlarda merhamet uyandırarak fakirlere daha fazla yardım etmeleri için çaba göstermelerini sağlar.

Buna ilave olarak, İmam Rıza'nın (a.s) İbn Sinan'a yazdığı mektupta, orucun diğer hikmetlerine işaret edilmiştir ki daha çok manevi boyutlara sahiptir. Hazret bu mektupta orucun hikmetleri hakkında şöyle buyurmuştur:

لعرفان مسّ الجوع و العطش ليكون العبد ذليلاً مستكيناً مأجوراً محتسباً صابراً، و يكون ذلك دليلاً له على شدائد الآخرة مع ما فيه له من الإنكسار عن الشهوات، واعظاً له في العاجل، دليلاً على الآجل، ليعلم شدّة مبلغ ذلك من أهل الفقر والمسكنة في الدنيا و الآخرة

"Oruç tutan kimse, açlık ve susuzluğun acısını anlar ve bu, kulun alçakgönüllü, itaatkâr, mükafatlandırılmış, sabırlı ve dayanıklı olmasını sağlar. Bu, onun için ahiretteki zorluklara işaret eder ve şehvetlerden uzaklaştırarak dünya için vaiz ve ahiret için bir işaret olur. Dünya ve ahirette fakirlerin ve muhtaçların durumunu anlamasına yardımcı olur." [8]

Açıkça görülüyor ki, insan ne kadar çok ahireti hatırlarsa, nefis terbiyesi ve güçlerinin eğitimi üzerinde o kadar çok etkisi olur. Bu aydın sözlerde dikkatle görülüyor ki, oruç tutmanın dünya ve ahiret hikmetleri çoktur. Bunların hepsi insan ve toplumun terbiyesi ve sağlığı üzerinde etkili olabilir ve insan için aydınlık bir gelecek oluşturabilir.

Bu nedenle oruç, İslam dininin temel direklerinden biri olarak kabul edilmiştir [9] ve cehennem ateşinden bir korunma vesilesidir. [10] Bu nedenle Allah-u Teâlâ şöyle buyuruyor:

الصّوم لی و انا اجزی به

"Oruç benimdir ve ben bizzat oruç tutana ödül vereceğim veya kendim bizzat oruç tutan kişinin ödülü olacağım."

Ramazan, Muhasebe ve Murakabe İçin En İyi Ay

Bu ay, Allah'ın ayıdır ve oruçlu mümin için her işin hesabı, Allah-u Teâlâ iledir. Bu nedenle tüm aylardan daha üstündür. Günleri ve geceleri tüm günlerden ve gecelerden daha üstündür. Hatta tüm saatleri ve anları en iyi ve en üstün anlardır. Şimdi hepimiz Allah'ın misafirliğine davet edildiğimiz ve O'nun cömert sofrasına ulaştığımız için bu fırsattan en iyi şekilde yararlanmalıyız.

Bu ay, hesap ve murakabe için en iyi aydır. Mümin insan, Allah ile en fazla bağlantıyı kurabilir ve en güzel manevi halleri elde edebilir. Bu nedenle Hz. Peygamber Efendimiz (s.a.a) şöyle buyurmuştur:

رمضان شهر الله تبارك و تعالى استكثروا فيه من التهليل و التكبير و التحميد و التمجيد و التسبيح و هو ربيع الفقراء

"Ramazan, Allah-u Tebarek ve Teâlâ'nın ayıdır; bu ayda çokça tehlil, tekbir, hamd ve tesbih getirin; çünkü bu ay Allah'a aç olan fakirlerin baharıdır." [11]

Ayrıca Peygamber Efendimiz (s.a.a) şöyle buyurmuştur:

إنَّ الجَنَّةَ مُشْتَاقَةٌ إلى أرْبَعَةِ نَفَر إلى مُطْعِمٍ الجَيعانِ وَ حَافِظِ اللِّسَانِ وَ تَالِي الْقُرآنِ وَ صَائِم شَهْر رَمَضَانَ

"Şüphesiz cennet dört kişiye özlem duyar: Aç birini doyuran, dilini koruyan, Kur'an'ı okuyan ve Ramazan ayında oruç tutan." [12]

Bu ay, Allah'a yönelen yolcuların başlangıç ayıdır. Bu kişiler, Allah-u Teâlâ ile olan ilişkilerini güçlendirmeyi ve Allah ile olan yakınlıklarını hayatlarının en güzel anları olarak görürler. Şüphesiz ki, bu ayın batınından ve sırrından daha fazla faydalanan kişi, Ramazan Bayramı'nda manevi yarış ve büyük ilahi ödülden daha fazla yararlanacaktır. Günlük dualar, İftitah Duası, Ebu Hamza-i Sumali Duası, Seher Duası ve Kadir Geceleri'nin ihyasının idrak edilmesi, insan için en güzel saatleri ve anları yaratabilir ve gerçek oruçluya Allah ile yakınlık sonucunu verebilir.

Bu ayı anlamak için ihlas ve içtenliğimizi artırmalı, Allah'tan yardım istemeli ve kendimizi O'nun yoluna ve kanununa teslim etmeliyiz ki dünya ve ahiret saadeti ve Allah'ın velileriyle birlikte olma bu samimi seçimde saklıdır.

------------

[1]- Şeyh Hurr-i Âmulî, Vesâilu'ş-Şia, c.8, s.19.

[2]- Bakara, 185.

[3]- Bakara, 187.

[4]- Bakara, 187.

[5]- Bakara, 189.

[6]- Bakara, 185.

[7]- Şeyh Saduk, İlel'üş-Şerâyi'

[8]- Şeyh Saduk, İlel'üş-Şerâyi'

[9] İmam Bakır (a.s) şöyle buyurmuştur: "İslam beş temel üzerine bina edilmiştir: Namaz, zekât, oruç, hac ve velayet." (Şeyh Mufid, Emâlî, 42. Meclis; Berkî, Mehâsin, Şerayi Babı, Hadis: 43)

[10]- Hz. Resulullah (s.a.a) şöyle buyurmuştur: "Oruç, cehennem ateşinden bir kalkandır." (Ravzatu'l-Muttakîn, c.3, s.225)

[11]- Biharu’l-Envar, c.93, s.381.

[12]- Câmiu Ehâdisi’ş-Şia, c.9, s.106.