Soru 865: Memurların peşin olarak veya taksitle ödenmesi gereken borçları olduğu halde, yıllık giderlerinden fazla ellerinde kalan malda humus var mıdır?

Cevap: Yıl içinde alınan borç, yıllık giderini karşılamak veya o yılki bazı ihtiyaç duyulan eşyaları satın almak için ise ellerinde kalan kazançtan çıkarılabilir; aksi takdirde, kalan malın humusunu vermeleri farzdır.

Soru 866: Temettü haccı için alınan borcun humusunun verilmiş olması gerekir mi?

Cevap: Borç olarak alınan malda humus yoktur.

Soru 867: Beş yıldır bir konut kooperatifine ev yeri temin etmek ümidiyle para ödemekteyim; ancak, şu ana kadar arsayı bana teslim etmediler. Ben de ödediğim bu paraları geri almaya karar verdim. Bir kısmı borç olarak, bir kısmı evin halısını satarak ve diğer bir kısmı da eşimin öğretmenlik maaşından artırılarak elde edilmiş olan bu parayla ilgili olarak aşağıda ki iki soruya cevap vermenizi rica ediyorum:

1- Eğer, o parayı geriye alabilir de sadece ev ya da arsa alımında kullanırsam ona humus düşer mi?

2- Ne kadar humus vermeliyim?

Cevap: Hediyede, borç olarak alınan malda ve yıllık gideri karşılamak için alınan malın humus yılı geçtikten sonra satımıyla elde edilen parada humus yoktur.

Soru 868: Birkaç yıl önce bankadan kredi aldım ve onu bir yıllığına kendi hesabıma yatırdım. Ancak, o parayı hiç çalıştırmadım ve onun taksitlerini düzenli olarak ödüyordum. Aldığım bu borca humus lazım gelir mi?

Cevap: Sorudaki takdirde taksitleri ödenen miktarda humus verilmelidir.

Soru 869: Borçlarımı yıllık giderimden düşebilir miyim?

Cevap: Ev yapımı ve benzeri işler için alınan borçların yıllık taksitlerini yıl içinde yıllık kazançtan verilmesi caizdir. Ancak yıl içinde verilmezse o yılın kazancından çıkarılamaz. Kazançlardan kalan miktarda (yıl sonunda) humus farzdır.

Soru 870: Başka bir geliri olmayan kimsenin babasının malıyla veya üniversitenin vermiş olduğu kredilerle aldığı kitaplarda humus var mıdır? Kitap alımı için kullanılan bu paranın humusunu babası vermemiş ise, humusunu vermesi gerekli midir?

Cevap: Borç ve babanın verdiği para ile alınan kitaplarda humus yoktur. Ancak, o malın humusunun verilmediğini kesin olarak biliyorsa, o zaman onun humusunu vermesi farzdır.

Soru 871: Bir miktar borç para alan kimse, senesi dolmadan önce onu ödemezse bu paranın humusunu borç veren mi vermelidir, borç alan mı?

Cevap: Borç aldığı malda borçlunun üzerine humus lazım gelmez. Ama borç veren kimse kazancının humusunu çıkarmadan borç vermişse yıl sonuna kadar alacaklı olduğu parayı alabilirse, humus yılı girdiğinde o paranın humusunu vermesi farzdır. Ama yıl sonuna kadar alacaklı olduğu parayı borçludan alamazsa o zaman parayı alacağı zamana kadar onun humusunu vermesi farz değildir; parasını alıncaya kadar bekler, aldığında humusunu vermesi farz olur.

Soru 872: Emekli olanların aldıkları aylık maaşlar da humus var mıdır?

Cevap: Alınan bu para, eğer onun çalıştığı dönemde maaşından kesilerek emekli olduğunda ona ödeniyorsa, aldığı yılın, yıllık giderlerinden fazla kalanının humusunu vermesi farzdır.

Soru 873: İslâm Cumhuriyeti Devleti tarafından esirlerin baba ve annelerine maaş ödeniyordu. Bu paralar bankada biriktirilmiştir. Kendileri burada olsalardı bu parayı kullanabilirlerdi. Acaba bu durumda bu paralara humus lazım gelir mi?

Cevap: Söz konusu malda humus yoktur.

Soru 874: Bir miktar borcum var. Elimde bulunan yıllık kazancımdan ödeyebilme imkânım olmasına rağmen alacaklı istemediğinden dolayı ödemedim. Acaba, bu borcu yıllık kazancımdan düşebilir miyim?

Cevap: Yıllık geçimi temin etmek için alınan para borcu veya veresiye malın borcu o yılın kazancından düşülür ve bu borca tekabül eden miktarda humus yoktur. Ama bu borç yıllık ihtiyaçların giderilmesi için olmaz veya geçmiş yılların borcu olursa onu kazancından ödemesi caiz olmasına rağmen yıl sonuna kadar ödemediği takdirde o yılın kazancından düşemez.

Soru 875: Birkaç yıl zarfında ödemesi gereken bir borcu olan kimsenin banka hesabında parası olursa humus yılı girdiğinde humus vermesi farz mıdır?

Cevap: Yıllık ihtiyacı karşılamak için alınmayan borç ister vadesi dolmuş olsun, ister dolmasın yılın kazancından çıkarılamaz. Ama aynı yılın giderini karşılamak için alınan borç, yılın kazancından çıkarılabilir. Bunda humus yoktur.

Soru 876: Yapılan sözleşmeler gereği, insanın ya da malın gördüğü hasar karşılığında sigorta şirketinin verdiği malda humus var mıdır?

Cevap: Sigorta şirketlerinin hasar karşılığı olarak sigortalıya ödediği malda humus yoktur.

Soru 877: Geçen yıl bir miktar borç alarak bir arsa satın aldım; gayem değeri yükselince bu arsayı ve şimdiki evimi satarak yeni bir ev satın almak ve bu yolla ev sorunumu çözmekti. Şimdi humus yılımın başı olduğuna dikkat ederek geçen yılın kazancından ve humus lazım gelen diğer mallarımdan o borcu düşebilir miyim?

Cevap: Gelecekte satmak amacıyla arsa satın almak için alınan borcu, borç aldığınız yılın kazancından düşemezsiniz. Borç aldığınız yılın giderlerinden elinizde fazla kalanının humusunu vermeniz farzdır.

Soru 878: Bankadan aldığım kredinin geri ödeme tarihi humus yılımdan sonradır. Ancak, bu yıl o hesabı kapatmazsam gelecek yıl ödeme imkânımın olmamasından korkuyorum. Bu durumda, humus yılım girdiğinde humus konusunda ne yapmalıyım?

Cevap: Borç, sermaye artırmak için alınmamışsa ve aynı yılın kazancı, yıl çıkmadan önce borcun ödenmesinde kullanılırsa humus yoktur. Fakat borç, sermayeyi artırmak amacıyla alınmış ise veya kazancınızı biriktirerek o sene geçtikten sonra borcunuzu ödemek istiyorsanız o zaman kazancınızın humusunu vermeniz farzdır.

Soru 879: Ev kiralarken bir miktar para depozit olarak veriliyor. Eğer bu para yıllık gelirden alınmış ve birkaç yıl ev sahibinin yanında kalırsa, parayı geri aldığımızda onun humusunu vermemiz gerekir mi? Eğer aynı para tekrar depozit olarak kullanılırsa, hükmü nasıl olur?

Cevap: O paraya humus gelir. Ancak o paraya depozit olarak ihtiyaç duyuyorsanız elde çevirme yöntemiyle humus miktarını geri alıp ihtiyacınız giderildikten sonra humusunu ödeyebilirsiniz.