Soru 900: Belirli zamanlarda yararlandığı özel bir kütüphanesi olan bir kimse birkaç sene bu kütüphaneden yararlanmazsa, gelecekte yararlanma ihtimali olduğunu göz önünde bulundurarak istifade edilmeyen müddet süresinde kitaplara humus lazım gelir mi? Bu kütüphanenin şahsa, babasından intikal etmiş olması veya kendisinin satın almış olması humus açısından fark eder mi?

Cevap: Kütüphane, örfen toplumsal durumuna uygun ölçüde olur ve ileride ondan istifade etmeğe ihtiyacı olursa bir süre istifade etmese dahi, onlarda humus yoktur. Aynı şekilde kitaplar babadan miras kalır, anne-baba veya başkası tarafından hediye edilirse onlarda humus yoktur.

Soru 901: Kişinin, hanımı için aldığı altına humus lazım gelir mi?

Cevap: Onun toplumsal durumuna uygun miktarda olursa humus lazım gelmez.

Soru 902: Devletlerarası kitap fuarında, kitap almak için önceden para yatırılıyor; ama kitaplar bir süre sonra teslim alınıyor. Bu süre zarfında o paraya humus lazım gelir mi?

Cevap: Sipariş verilen kitaplar, örfen o şahsın toplumsal durumuna uygun olur, bunlara ihtiyaç duyar ve temini de önceden satış bedelini vermeye bağlı olursa onda humus yoktur.

Soru 903: Kalabalık bir ailesi olan kimse, ihtiyacı gereği durumuna uygun olarak ikinci bir arsası olursa, humus senesinin içinde o arsada bina yapmaya durumu müsait de olmazsa veya binası bir senede bitmezse, acaba onda humus var mıdır?

Cevap: İhtiyaç duyduğu bir veya birden fazla evinin olması veya ihtiyaç duyduğu evi yaptırmak için bir veya birden fazla arsasının olması humusun ona farz olmayışı hükmünü değiştirmez. Ölçü, onun toplumsal durumu gereği bunlara ihtiyaç duyması ve malî durumunun bunu tedrici olarak yapmasını gerektirmesidir.

Soru 904: Evde bulunan mutfak takımlarından sadece bir kısmının kullanılması bunlara humus lazım gelmemesi için yeterli midir?

Cevap: Evin eşyalarında humusun olmamasında ölçü, sene boyunca onları kullanmasa dahi toplumsal durumu gereği onlara ihtiyaç duyduğunun söylenilmesidir.

Soru 905: Evdeki mutfak eşyalarını ve halıyı bir yıl boyunca kullanmazsa, ama bu eşyaları bulundurmaya misafirleri için ihtiyaç duyarsa bu eşyalarda humus farz olur mu?

Cevap: Bu eşyalarda humus farz değildir.

Soru 906: Eğer bir bölgede, genelde kız tarafının verdiği çeyiz eşyalarını hazırlamak damat ailesinin görevi sayılırsa ve bu eşyalar damat ailesi tarafından tedricen alınıp hazırlanıyorsa ve böylece üzerinden bir yıl geçiyorsa, bu eşyaların humus yönünden hükmü nedir? Bu hususta İmam Humeyni'nin, "kız ailesinin hazırladığı çeyiz" konusundaki fetvasını da hatırlatmak istiyoruz.

Cevap: Gelecekte kullanmak için ev eşyalarını temin etmek halk nezdinde ihtiyaçtan sayılır ve bunları temin etmek için tedrici olarak almaktan başka bir yol olmazsa onda humus yoktur.

Soru 907: Acaba; bir takım kitabın sadece bir cildinden yararlanmak, o kitapların hepsinden humusu kaldırır mı? Yoksa hepsinden humusun kalkması için her ciltten örneğin, bir sayfa okunması mı gerekir?

Cevap: Eğer kitap takımının tümüne ihtiyaç duyması söz konusu olursa veya gerekli olan cildi elde edebilmesi hepsini almaya bağlı olursa onda humus yoktur. Aksi takdirde, şimdilik onun ihtiyacının dışında olan ciltlerin humusunu vermesi farzdır, her ciltten yalnız bir sayfa okumak da humusu kaldırmaz.

Soru 908: Sene içinde kazançtan alınan ve daha sonra sigorta şirketi tarafından bedeli ödenen ilaçlar -eğer humus senesinin başına kadar bozulmadan kalırsa- bunlara humus farz olur mu?

Cevap: İhtiyaç olduğunda kullanmak için alınan ve ihtiyaç duyulması mümkün olan ilaçlar için aynı durum baki ise onlarda humus yoktur.

Soru 909: Oturacak bir evi olmayan ve ev satın almak için gelirinden bir kısmını biriktiren kimsenin biriktirdiği o meblağa humus lazım gelir mi?

Cevap: Senenin kazancından ilerde ihtiyaç duyacağı bir şeyi temin etmek için bile olsa biriktirdiği şeyin üzerinden humus yılı geçerse, onun humusunu vermek farz olur. Elbette biriken parayı zaruri ihtiyaçları için, humus yılından iki üç ay geçtikten sonra kullanacaksa ve eğer paranın humusunu verirse ihtiyacı olan şeyi alamayacaksa, o parada humus yoktur.

Soru 910: Eşim, malzemelerinin bir kısmı borç parayla temin edilen bir halı dokumaktadır. Şimdi halının bir kısmı dokunmuştur. Bu arada humus senesi de geçmektedir. Acaba, halının dokunması bitirilip satıldıktan sonra önceki humus yılı içerisinde dokunan miktarın humusunu vermek farz mıdır? Ayrıca, satış bedelini de evin ihtiyaçlarına kullanmak istiyorum. Sermayenin hükmü nedir?

Cevap: Halının satış bedelinden sermayenin borç olan miktarını çıktıktan sonra geriye kalan satış bedeli, satış senesinin kazancından sayılır. Bu para, dokumanın tamamlandığı ve satıldığı sene, geçim masrafları için sarf edilmişse onda humus yoktur.

Soru 911: Üç katlı bir binanın sahibiyim. Her katta iki oda bulunmaktadır. Bir katında ben, diğer iki katında da çocuklarım oturmakta. Acaba, hayattayken veya ölümümden sonra bu binaya humus düşer mi? Humusu olduğu takdirde ölümümden sonra varislere onu ödemelerini vasiyet edeyim?

Cevap: Sorudaki takdirde, o binada humus yoktur. Elbette bir kişinin humus yılı yoksa müçtehitle anlaşma yapması gerekir.

Soru 912: Kullanmakta olduğumuz ev eşyalarının humusu nasıl hesaplanır?

Cevap: Kullanmakla asılları yok olmayan eşyalarda humus yoktur. Ama pirinç, yağ ve bunun gibi günlük tüketilen ihtiyaç maddelerinden olan eşyalar sene başına kadar fazla kalırsa, kalan miktarında humus vardır.

Soru 913: Bir miktar arsası olan ve barınacak bir evi olmayan bir kimse bina yapmak için başka bir arsa satın alıyor ve yeterli parası olmadığından ev yaptıramıyor. Onun üzerinden humus yılı geçerse, ona humus lazım gelir mi? Lazım geldiği takdirde, alış fiyatının humusunu vermesi kifayet eder mi; yoksa arsanın humusunu, şimdiki fiyatı üzerinden mi hesaplamalıdır?

Cevap: Ev yapımına ihtiyaç duyduğu senenin kazancından almışsa onda humus yoktur.

Soru 914: Bir önceki soruda, eğer bina yapmaya başlamış ve bitmeden onun üzerinden humus senesi geçerse acaba, inşaat malzemelerine sarf ettiği paranın humusu onun üzerine farz mıdır?

Cevap: Sorudaki takdirde, onun üzerine humus farz olmaz.

Soru 915: Evinin birinci katında oturan kimse şimdilik ihtiyacı olmadığı halde ilerde çocuklarının oturması için oturduğu evin üzerine bir kat daha eklerse ikinci kata sarf ettiği paraya humus lazım gelir mi?

Cevap: Eğer çocuklarının geleceği için yapmış olduğu evinin ikinci katı fiilen onun toplumsal durumuna uygun ihtiyaçlarından sayılırsa ona sarf ettiği şeye humus lazım gelmez. Ama bu şekilde olmazsa ve şu anda da ne kendisi ve nede çocukları o eve ihtiyaç duyarsa, onun humusunu vermek farzdır.

Soru 916: Senesinin ihtiyacından olan şeye humus gelmez diyorsunuz. Oturacağı evi olmayan bir şahsın arsası olur ve yaptıramadığı için bu arsa bir yıldan fazla elinde kalırsa, bu arsa onun ihtiyaçlarından sayılmaz mı?

Cevap: Eğer arsa, ihtiyaç duyulan evin yapımı için olursa, ihtiyacından sayıldığı için humusunu vermesi farz olmaz. Aynı şekilde kastı, onu satarak satış bedelini ev yapımında sarf etmek olursa ve onu yıllık kazancından almışsa onun humusunu vermesi farzdır.

Soru 917: Humus yılım, 23 Ağustos'ta başlıyor. Normalde her yıl Haziran ayında okulların ve üniversitelerin sınavları başladığından, üzerinden altı ay geçtikten sonra bizim fazla mesai ücretimizi veriyorlar. Humus senesi girmeden önce hak ettiğim bu fazla mesai ücretini humus senesi bittikten sonra alırsam ona humus lazım gelir mi?

Cevap: Alınan ücret, çalışma yılının değil, teslim alınan yılın kazancından sayılır; eğer alınan yılda ihtiyaç için sarf edilirse onda humus yoktur.

Soru 918: Bazen bize (kooperatif şirketlerince) pazar fiyatından daha ucuza buzdolabı gibi ev eşyaları satılıyor. Gelecekteki fiyatlarının, şimdiki fiyatların çok üzerinde olacağı düşüncesiyle evlilik için lazım olan bu eşyaları şimdiden alıyoruz; acaba, evde kullanılmadan bekletilen bu eşyalara humus lazım gelir mi?

Cevap: Gelecekte yararlanmak üzere bu eşyaları kazançtan almışsanız ve alış senesinde ihtiyacınız söz konusu değilse, yıl sonundaki normal fiyatı üzerinden humusunu vermeniz farzdır. Fakat onları ihtiyaç zamanı bir arada almak mümkün olmadığı için tedricen almak yöresel olarak adet olsa, toplumsal durumuna uygun olması halinde ihtiyaçtan sayılır ve o zaman onlara humus lazım gelmez.

Soru 919: Hayır işler için medreselere, afetzedelere, Filistin ve Bosna Hersek gibi yerlere yaptığımız infaklar, senenin ihtiyacından sayılır mı? Bu hayırları yapmadan önce humuslarını vermek farz mıdır? Yoksa esasen bunlarda humus yok mudur?

Cevap: Bu infaklar, o senenin ihtiyacından sayılır ve onlarda humus yoktur.

Soru 920: Halı almak için geçen yıl bir miktar para biriktirdik. Geçen senenin sonlarına doğru bir halıcıya müracaat ederek isteğimize uygun bir halı siparişi verdik. Bu iş yeni yılın ikinci ayına kadar devam etti. Humus yılımın başı, yılın birinci ayı olduğunu göz önünde bulundurarak acaba, bu parada humus var mıdır?

Cevap: O parada ve onunla alınan halıda humus yoktur.

Soru 921: Özel okul kurma alanında çalışmak için kurulan bir şirketin yöneticileri, ortakların az olan sermayelerinden yararlanmanın yanı sıra, diğer harcamaları karşılamak amacıyla bankadan borç almaya ve sermayeyi artırmak ve borçları ödemek için ortaklardan her ay belirli miktarda aidat almaya karar almıştır. Bu şirket şimdiye kadar kâr aşamasına geçmemiştir. Acaba, ortakların aylık olarak ödenen aidatlarına ve ana sermayenin tamamına humus lazım gelir mi?

Cevap: Ortakların, şirketin ana sermayesine katkıda bulunmak için verdikleri aidatın ve okul tesisinde kullanmak üzere şirkete verdikleri ortaklık hissesinin humusunu vermeleri farzdır. Şirketin ana sermayesini oluşturan ortakların ödediği paraların humusu verildikten sonra, şirketin ana sermayesinin yekûnunda humus yoktur.

Soru 922: Çalışmakta olduğum yer, birkaç seneden beridir bana bir miktar para borçludur. Şimdiye kadar da bu para bana ödenmemiştir. Acaba, bu parayı aldığımda ona humus lazım gelir mi? Veya humusun lazım gelmesi için o paranın üzerinden bir sene geçmesi gerekir mi?

Cevap: Parayı humus senesinde almak mümkün değilse, o para alış senesinin kazancından sayılır. Eğer alış senesi içinde ihtiyaçta kullanılırsa onda humus yoktur.

Soru 923: Acaba, humusun taalluk etmemesinin ölçüsü, ihtiyaç olduğu için senenin kazancından elde edilen malların, sene boyunca kullanılması mıdır? Yoksa ihtiyaca binaen alınması mı; gerçi yıl boyunca hiç kullanılmazsa bile?

Cevap: Elbise ve sergiler gibi kullanmakla aslı yok olmayan eşyalarda humusun farz olmamasında ölçü, onlara ihtiyaç duyulmasıdır. Ama pirinç ve zeytin gibi günlük tüketilen mallarda ise ölçü tüketimdir. Bu gibi maddeler ihtiyaç senesinden fazla kalırsa onda humus farzdır.

Soru 924: Bir şahıs, ailesinin rahatlığı ve ihtiyaçlarını gidermek için sene içinde kazançtan elde edilen humusu verilmemiş maldan araba almak isterse o malın humusunu vermesi farz mı? Eğer söz konusu arabayı mesleği ile ilgili işlerde veya her iki alanda kullanmak için alırsa acaba o malda humus farz olur mu?

Cevap: Aldığı araba, mesleği ile ilgili işler için olursa, onun hükmü meslek aletleri hükmündedir ve meslek aletlerinde de humus farzdır. Ama örfen onun toplumsal durumuna uygun olma şartıyla şahsî hayat ihtiyaçlarını gidermek için olursa onda humus yoktur. Elbette arabayı aldığı paranın kendisi humusluysa, onun humusunu vermelidir.