Bismillahirrahmanirrahim

İslam dininde orta yol ve dengenin çok önemli bir yere sahip olması, hem Kur’an-ı Kerim'de ve hem de Masum İmamların (a.s) hadislerinde yansıtılmıştır. “Nehcü'l-Belağa” kitabında İmam Ali'den (a.s) bu konuyla ilgili birçok hadis bulunmaktadır. Bunlardan bazılarına değinelim:

1- İsraf, münafıkların işidir

إن عذلوا کشفوا، و إن حکموا أسرفوا.

"Eleştirdiklerinde ifşa ederler, hüküm verdiklerinde aşırıya kaçarlar." [1]

Münafıkları tarif ederken şöyle buyurur: "Ne zaman eleştirseler perdeleri yırtarlar ve ne zaman hüküm verseler sınırı aşarlar".

2- Mal ve servet bağışı

ألا ان اعطاء المال فى غیر حقّه تبذیر و اسراف، و هو یرفع صاحبه فى الدنیا و یضعه فى الاخره، و یکرمه فى الناس و یُهینه عند الله.

"Dikkat edin, malı hak etmediği yere vermek israf ve savurganlıktır. Bu, sahibini dünyada yükseltir ama ahirette alçaltır; insanlar arasında ona değer kazandırır ama Allah katında onu küçük düşürür." [2]

3- En hayırlı insanlar

خیر الناس فىّ حالاً النمَط الاوسط ، فالزموه.

"Benim hakkımda en hayırlı insanlar, orta yolu tutanlardır (ne düşmanlık ederler ve ne de aşırıya kaçarlar). Bu yüzden onlardan ayrılmayın." [3]

4- Cahillerin durumu

لا ترى الجاهل الا مُفرِطا او مُفرّطا.

"Cahili ya aşırı giden ya da eksik kalan olarak görürsün." [4]

5- Hayatta denge

کُن سَمَحاً و لا تکن مبذّرا، و کُن مُقدّرا و لا تکن مُقتّرا.

"Cömert ol ama müsrif olma; hesaplı ol ama cimri olma." [5]

6- Dengenin dayanağı

نحن النُمرُقه الوُسطى، بها یلحق التالى، و إلیها یرجع الغالى.

"Biz ortadaki dayanak noktasıyız. Geride kalanlar bize yetişmeli ve aşırı gidenler bize dönmelidir." [6]

7- Hayat işlerinde denge

لا تسألوا فیها فوق الکفاف، و لا تطلبوا منها اکثر من البلاغ.

"Dünyada yeterliden fazlasını istemeyin ve geçim için gerekli olandan fazlasını talep etmeyin." [7]

8- Hırs ve açgözlülükten uzak durmak

من اقلّ منها استکثر مما یؤمنه و من استکثر منها استکثر مما یوبِقُه.

"Dünyadan az alan (ihtiyacı kadar), güvenliğini artırır; çok alan ise, helakini artırır." [8]

9- Mallarda orta yol

دَع الاسراف مُقتصدا، و اذکر فى الیوم غداً، و امسک من المال بقدر ضرورتک، و قدّم الفضل لیوم حاجتک.

"İsrafı bırak, ölçülü ol ve bugün yarını düşün. Maldan ihtiyacın kadar tut ve fazlasını ihtiyaç günün (kıyamet) için önceden gönder." [9]

10- Aza kanaat etmek

المَنیه و لا الدنیه و التقلّل و لا التوسّل.

"Ölüm evet, ama alçaklık asla. Aza kanaat etmek evet, ama el açmak asla." [10]

11- Doğru ve orta yol

الیمین و الشمال مضلّه، و الطریق الوسطى هى الجاده، علیها باقى الکتاب و آثار النبوه.

"Sağa ve sola sapmak sapkınlıktır. Orta yol, hak yoludur. Kuran ve peygamberlik mirası bu yol üzerindedir." [11]

12- Aşırılık ve eksiklik

لقد علق بنیاط هذا الانسان بضعه هى اعجب مافیه. و ذلک القلب، و ذلک ان له مواد من الحکمه و اضدادا من خلافها؛ فان سنح له الرجاء اذله الطمع، و ان هاج به الطمع اهلکه الحرص، و ان ملکه الیأس قتله الاسف… و ان افرط به الشبع کظته البطنه. فکل تقصیر به مضر، و کل افراط له مفسد.

"İnsanın damarlarına asılı olan et parçası (kalp), ondaki en şaşırtıcı şeydir. Onda hikmet kaynakları ve zıtları vardır. Umut belirirse, tamah onu alçaltır. Tamah onu heyecanlandırırsa, hırs onu helak eder. Umutsuzluk onu ele geçirirse, üzüntü onu öldürür... Toklukta aşırıya kaçarsa, mide dolgunluğu onu rahatsız eder. Her eksiklik ona zararlı, her aşırılık ise onu bozucudur." [12]

13- Sadece Allah yolunda bağış

لیس لواضع المعروف فى غیر حقه و عند غیر اهله من الحظّ فیما أتى الا مَحمده اللئام و ثناء الاشرار و مقاله الجهال، مادام مُنعماً علیهم ما أجود یده! و هو عن ذات الله بخیل!

"İyiliği hak etmeyen ve layık olmayan yere koyanın, yaptığından elde edeceği tek şey, alçakların övgüsü, kötülerin methiyesi ve cahillerin sözleridir. Onlara nimet verdiği sürece 'Eli ne kadar cömert!' derler. Halbuki o, Allah'ın rızası için cimridir!" [13]

14- İhmalin meyvesi

ثمره التفریط الندامه، و ثمره الحزم السلامه.

"Pişmanlık ihmalin meyvesidir, güvenlik ise ihtiyatın ürünüdür." [14]

-----------

[1]- Nehcü'l-Belağa, Hutbe: 194.

[2]- Nehcü'l-Belağa, Hutbe: 126.

[3]- Nehcü'l-Belağa, Hutbe: 47.

[4]- Nehcü'l-Belağa, Hikmetli Sözler: 70.

[5]- Nehcü'l-Belağa, Hikmetli Sözler: 33.

[6]- Nehcü'l-Belağa, Hikmetli Sözler: 109.

[7]- Nehcü'l-Belağa, Hutbe: 45.

[8]- Nehcü'l-Belağa, Hutbe: 111.

[9]- Nehcü'l-Belağa, Mektuplar: 31.

[10]- Nehcü'l-Belağa, Hikmetli Sözler: 396.

[11]- Nehcü'l-Belağa, Hutbe: 16.

[12]- Nehcü'l-Belağa, Hikmetli Sözler: 108.

[13]- Nehcü'l-Belağa, Hutbe: 142.

[14]- Nehcü'l-Belağa, Hikmetli Sözler: 181.