“Zilhicce”nin anlamı “hac sahibi” demektir. Cahiliyet döneminde Zilhicce ayına “Burek” ve aynı şekilde “musbel” denmekteydi. İslam dininde bu ay için oldukça fazilet zikredilmiş ve bu münasebetle Şia ve Sünni rivayetlerde bu ayın gece ve gündüzlerinde yapılması için çok sayıda ibadet ve amel zikredilmiştir. Onlardan en önemlisi akşam ile yatsı namazı arasında kılınan iki rekâtlı namaz ve ayrıca özel dualarının okunmasıdır.

Temettü haccı için ihrama yalnızca bu ayda girilmesi caizdir. Hac sahibi anlamındaki zilhicce bu noktaya işarettir. Bu ayın sekiz, dokuz ve onuncu günleri hac ibadetleri yerine getirilir.

Kur’an ve Hadislerdeki Yeri

Bu ay, yılın en seçkin ve şerif aylarındandır. Hac ibadetleri bu ayda yapıldığı için bu aya zilhicce denmiştir.[1] İlk on günü yılın en meşhur günlerinden ve Allah’ın evinin ziyareti ve hacca özel günlerdir. Kurban bayramı, Gadir bayramı, Mübahele olayı ve daha bir çok dini münasebet bu aya özgüdür.

Bazı hadislerde, Fecr suresin ilk ayetlerinde geçen “Tan yerinin ağarmasına andolsun. On geceye andolsun” ayetlerindeki on günden maksat bu ayın ilk on günüdür.[2] Allah azze ve celle, Hac Suresinin 28. Ayetinde hac farizasını açıklarken “ayyamin malumatin/belli günlerde” ifadesini kullanmıştır. Müminler o günlerde Allah’ı anmalıdırlar. Hadislerde “belli günlerde” ifadesinden o günlerin zilhicce ayının ilk on günü olduğu belirtilmiştir.[3] Bu da bu günlerin gece ve gündüzlerinin azamet ve önemini ortaya koymaktadır.

Hz. Resulullah'tan (s.a.a) şöyle rivayet edilmiştir: "Allah Teâlâ katında hiçbir günde yapılan hayır amel ve ibadet bu on günde yapılan amel ve ibadetlerden daha sevimli değildir."[4]

Belli günler olarak belirtilen bu on güne ilaveten, bu ayın bazı günlerine Kur’an ve hadislerde özel isimler verilmiştir. Örneğin: sekizinci gün için “terviye günü”; dokuzuncu gün için “Arefe günü” ve “Meşhud günü”; Onuncu gün için “Kurban bayramı” veya “Adha bayramı” ya da “Nehr günü” Onbirinci günden onüçüncü güne kadar (Bakara Suresinin 203. Ayetinin örnekleri): “Teşrik günleri” ve “Mina günleri”; on birinci gün için (Hacıların Mina’da kaldıkları günler): “Gar günleri”; On ikinci gün için: “Nefer günü” ve “Birinci nefer” ve Onüçüncü gün için “İkinci nefer”, “Sadr” ve “Hasbe” gibi.[5]

----------------

1- Mesudi, c. 2, s. 189.

2- Tefsiri Kummi, c. 2, s. 419.

3- Misbahu'l-Muteheccid, s. 671.

4- İkbal, s. 317.

5- Danışname-i Cihan İslam, “Zilhicce” maddesi, c. 19, s. 53.