İmam Hasan’ın (a.s) soyundan gelen Hasani seyitlerin ünlülerinden ve bilginlerindendir. Nesebi dört vasıta ile İmam Hasan’a (a.s) ulaşan, hadis rivayet edenlerden birisidir. Kendisi ikinci ve üçüncü asırda yaşamıştır.

Abdülazim Hasani, hicretin 173. yılında, Rebiülahir ayının 4’ünde, Perşembe günü Medine’de (doğum yeri hakkında fikir ayrılığı bulunmaktadır) ve Harun Reşit döneminde dünyaya geldi.[1] Babası "Abdullah b. Ali Kafe" ve annesi “Hayfa” diye bilinen İsmail b. İbrahim’in kızıdır.[2] Nesebi İmam Hasan'a (a.s) ulaşmaktadır. Şia'nın rical âlimlerinden Necaşi şöyle demektedir: Vefatından sonra gusül verildiği sırada, elbisesinde bir yama bulunarak nesebinin o yamada şu şekilde yazıldığı görülmüştür: "Ben, Abdullah oğlu, Ali oğlu, Hasan oğlu, Zeyd oğlu, Hasan b. Ali b. Ebu Talib’in oğlu Ebu’l Kasım’ım".[3]

Muhakkik Mir Damad ise, onun hakkında şöyle yazmaktadır: O’nun (Abdülazim) nesebi ve şerafeti, herkese açık ve aşikârdır.[4]

Abdülazim Hasani’nin yaşadığı dönem, Şiaların Abbasiler tarafından baskı ve zulme uğradıkları döneme denk gelmekte, kendisi ve ataları yıllarca takip altında tutulmuşlardır.

Medine, Bağdat ve Samerra’da yaşadığı dönemlerde takiye yaparak, inanç ve meramını gizleme yöntemine vâkıf olmasına rağmen, Abbasi halifelerinden Mütevekkil ve Mu'taz’ın gazabına uğramıştır.[5]

Takvalı, emanete riayeti ile ünlü, sözlerinde sadık, dini konularda âlim, Şia mektebinin Usul-u dinine bağlı ve çok sayıda hadise vâkıf olan bir şahsiyetti. Şeyh Saduk, onun naklettiği hadisleri “Camiu’l Ahbar-i Abdülazim” adıyla bir araya getirmiştir.

Tarihî kayıtların naklettiğine göre Abdülazim, Abbasi halifesi Mu'taz zamanında, zulüm, eziyet ve ölüm korkusundan dolayı İmam Hadi’nin (a.s) emri ile Abbasilerin önemli üslerinden biri olan Samerra şehrinden Rey şehrine hicret etmiştir.

Abdülazim’in Ölümü 

Söylendiğine göre Abdülazim Hasani’nin (a.s) vefatı, hicretin 252. yılı, Şevval ayının 15’inde, İmam Hadi’nin (a.s) zamanında gerçekleşmiştir.[6] Abdülazim Hasani’nin nasıl vefat ettiği hakkında iki görüş vardır:

Bunlardan birisi doğal olarak öldüğü ve diğeri ise, şehit olduğuna dair rivayettir. Necaşi şöyle nakletmektedir: Abdülazim hastalanarak dünyadan göçtü.[7] Şeyh Tusi de şöyle demektedir: Abdülazim Rey şehrinde öldü ve kabri oradadır.[8]

Buna karşın Abdülazim Hasani’nin diri-diri toprağa gömülerek şehit edildiğine dair bir rivayet de vardır. Fahruddin Türeyhi şöyle yazmaktadır: Ebu Talib evlatlarından olan ve Rey şehrinde diri-diri toprağa gömülen kişi, Abdülazim Hasani’dir.[9]

Vaiz Kocuri bu konu hakkında şöyle demektedir: Neseb ve rical kitaplarında Hz. Abdülazim hakkında araştırmalar yaptım ve onun şehit olduğunu ortaya koyan doğru ve güvenilir bir haber bulamadım.[10]

Abdülazim Hasani, İmam Rıza (a.s) ve İmam Cevad’ı (a.s) görmüş, İmam Hadi’ye (a.s) inancını arz etmiş ve onun zamanında vefat etmiştir. Türbesi Rey (bugünkü Tahran) şehrindedir. Bazı hadislerde kabrinin ziyaret edilme sevabının Hz. Hüseyin b. Ali’nin (a.s) kabrinin ziyaret edilme sevabı ile eşdeğerde olduğu söylenmiştir.

---------------

[1]- Ez-Zeria, c. 7, s. 169; Ber Astan-ı Keramet, s. 5.

[2]- Umdetu't-Talib, s. 94.

[3]- Ricalu'n-Necaşi, s. 248.

[4]- Er-Revaşihu’s-Semaviyye, s. 86.

[5]- Ber Astan-ı Keramet, s. 7.

[6]- Ez-Zeria, c. 7, s. 290.

[7]- Ricâlü'n-Necâşî, s. 248.

[8]- El-Fihrist, s. 193.

[9]- El-Müntehab, s. 8.

[10]- Cennetu’n-Naim, c. 5, s. 360.