Soru: Tesbih çekmenin faziletleri ve bunun kaynaklarını bana söyleyebilir misiniz? Hz. Resulullah'ın (s.a.a) Hz. Fatıma'ya (s.a) öğrettiğine dair kaynakları da. Yani kısacası tesbihin kaynaklarla kısa tarihini bize yazarsanız memnun oluruz. Allah sizden razı olsun.

Cevap: Muhterem kardeşim, bu konuda önce Sünni kaynaklardaki nakillerden örnekler verip ardından Şia kaynaklarına geçeceğim:

1- Buhârî, Hz. Ali'den (a.s) şöyle naklediyor: "Fatıma (s.a) el değirmenini çevirmekten dolayı rahatsız olmuştu. (O sıralarda) Hz. Resulullah'ın (s.a.a) yanına bir cariye getirmişlerdi. Hz. Fatıma (s.a), Hz. Resulullah'ı (s.a.a) görmek için evinden çıktı, ama onu bulamadı. Aişe'yi görünce durumu ona anlattı. Hz. Resulullah (s.a.a) geldiğinde Aişe, Hz. Fatıma'nın (s.a) geldiğini ona haber verdi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (s.a.a) bizim yanımıza geldi. Biz bu sırada yatakta idik; kalkmak istedim ama o, "Yerinizde durun!" buyurdu. Sonra gelip ikimizin arasında oturdu. Öyle ki ayaklarının soğukluğunu göğsümün üzerinde hissediyordum. Ve şöyle buyurdu: "İstediğinizden daha hayırlı olan bir şeyi size öğretmemi istemez misiniz? Yatarken 34 defa tekbir getirin (“Allah-u Ekber” deyin), 33 defa “Sübhanellah” ve 33 defa da “Elhamdulillah” söyleyin! Bu sizler için cariyeden daha iyidir."

Buhârî, bu hadisi Sahih'inin diğer bir babında da nakletmiştir. Yine bu hadisi, Müslim ve Ebu Davud da kendi Sahih'lerinde nakletmişlerdir. [1]

2- Ebu Davud, Ebu-l Verd ibn-i Semame'den nakletmiştir ki, Hz. Ali (a.s) İbn-i A'bed'e şöyle buyurdu: "Acaba kendim ve Hz. Resulullah'ın (s.a.a) kızı Fatıma ile ilgili sana bir şey anlatayım mı?" Sonra şöyle buyurdu: "Hz. Resulullah'ın (s.a.a) en çok sevdiği şahıs “Fatıma” idi. O benim evimde bulunduğu sırada el değirmenini çevirmekten elleri nasır bağlamıştı. Tulum ile su taşımaktan boynunda iz kalmıştı. Evi sürekli süpürdüğünden elbiseleri tozlanıyor ve ocağın ateşini yakmaktan elbisesi siyahlaşıyordu. O bu işler neticesinde rahatsız olmuştu. (Bu sıralarda) Hz. Resulullah'ın (s.a.a) yanına bir köle getirdiklerini duyduk. Fatıma'ya "Babanın yanına gidip sana bir hizmetçi vermesini istemez misin?" dedim. Fatıma, bu iş için Hz. Peygamber'in (s.a.a) bulunduğu yere gitti, ama Hz. Resulullah (s.a.a) konuşuyordu; utanıp (sözünü söylemeden) geri döndü.

Ertesi gün biz yatakta bulunduğumuz halde Hz. Resulullah (s.a.a), yanımıza geldi ve Hz. Fatıma'nın (s.a) başı ucunda oturdu. Fatıma, babasından utanarak başını yorganın altına soktu. Sonra Hz. Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu: "Âl-i Muhammed'in, dünkü isteği ne idi?" Fatıma susup bir şey söylemedi.

Ben dedim ki: "And olsun Allah'a ben sana söyleyeceğim, ey Allah'ın Resulü! Bu (kızınız), benim evimde el değirmeni çevirmesi yüzünden eli nasır bağlamıştır; tulum ile su taşıması neticesinde boynunda iz kalmıştır; evi süpürmesi elbiselerini tozlandırmıştır; ocak yakması yüzünden elbiseleri siyah olmuştur; biz senin yanına bir köle veya hizmetçi getirdiklerini öğrendik (bu yüzden) ben ona "babandan sana bir hizmetçi vermesini iste" dedim.

Sonra Ebu Davud, Hz. Resulullah'ın (s.a.a) Hakem'in hadisinde yer aldığı bir şekilde ona cevap verdiğini söylemiştir.

Ebu Davud'un, Hakem'in hadisindeki mazmundan maksadı, bizim bu hadisten önce Buhârî ve Müslim'den naklen zikrettiğimiz hadiste geçen cevaptır. Yani Hz. Resulullah (s.a.a) cevapta buyurdu ki: "İstediğinizden daha hayırlı olan bir şeyi size öğretmemi istemez misiniz…?"

Bu hadisi Ebu Nuaym da "Hilyetü’l Evliyâ" adlı eserinde özetle nakletmiştir. [2]

3- Ebu Nuaym, “Hilyetü’l Evliya” kitabında Zuhri'den nakletmiştir ki: hz. Resulullah'ın (s.a.a) kızı Hz. Fatıma (s.a) o kadar el değirmeni ile buğday öğüttü ki, elleri kabararak nasır bağladı ve el değirmeninin izi onun elinde kaldı." [3]

4-  Ahmed ibn-i Hanbel, Enes ibn-i Malik'den şöyle rivayet etmiştir: "Bilal, bir gün sabah namazına geç geldi. Hz. Resulullah (s.a.a) ona "Neden geç kaldın?" diye sordu. O, şöyle dedi: Fatıma'nın yanından geçiyordum. Onun (el değirmeni ile) buğday öğütmekle meşgul olduğunu ve çocuğunun ağladığını gördüm. Ona dedim ki: "Eğer istersen ben el değirmenini çevireyim ve sen çocuğu susturmaya bak veya istersen ben çocuğu susturayım, sen değirmeni çevir." Hz. Fatıma (s.a) "Ben çocuğuma senden daha şefkatliyim…" dedi. Bu yüzden, geç kaldım. Hz. Resulullah (s.a.a) şöyle buyurdu: "Sen ona merhamet etmişsin, Allah da sana merhamet etsin." [4]                         

5- Kenzü’l Ummâl'da Cabir'den şöyle rivayet edilmiştir: Hz. Resulullah (s.a.a) Hz. Fatıma'nın (s.a) deve tüyünden bir abaya bürünüp buğday öğüttüğünü gördü. Hz. Resulullah (s.a.a) bu durumu görünce ağlamaya başladı ve şöyle buyurdu: "Ey Fatıma! Dünyanın acılarına sabret ki, yarın ahiretin bol nimetlerine kavuşasın." (Bunun üzerine) şu ayet nazil oldu: "Ve elbette yakında Rabbin, öyle şeyler verecek ki sana, sonunda râzı olacaksın."[5]

Kenzü’l Ummâl'ın sahibi şöyle yazmıştır: "İbn-i La'l, İbn-i Murdeveyh, İbnü’n-Neccar ve Deylemî de bu hadisi zikretmişlerdir."

Keza Suyutî "ed-Dürrü’l Mensur" adlı eserinin Duha suresinin tefsiri bölümünde bu hadisi nakletmiş ve bu hadisi, Asakirî'nin de "Mevâiz" adlı eserinde kaydettiğini bildirmiştir. [6]

Şimdi bu konuda Ehlibeyt’ten (a.s) nakledilen hadislerden bazı örnekleri nakletmeğe çalışacağız: 

1- İmam Cafer-i Sadık (a.s): "Allah, Fâtıma (s.a) tesbihinden daha faziletli bir şey ile hamd edilmemiştir. Eğer ondan daha faziletli bir şey olsaydı, mutlaka Allah Resulü (s.a.a) onu Fâtıma’ya (s.a) verirdi." [7]

2- İmam Cafer-i Sadık (a.s): "Fâtımetü’z-Zehrâ’nın (s.a) tesbihi, Kur'an'da "Allah'ı çokça zikredin" şeklinde emredilen çok zikirden sayılır." [8]

3- İmam Cafer-i Sadık (a.s): "Her nazmın ardından Fâtıma’nın (s.a) zikrini söylemek, her gün bin rekât namaz kılmaktan daha sevimlidir bana." [9]

4- İmam Cafer-i Sadık (a.s): "Kim fariza namazdan ayaklarını toplamadan (ayağa kalkmadan), Fâtımetü’z-Zehrâ’nın (s.a) tesbihini okursa, Allah onu bağışlar. Başlarken tekbirle başlamalıdır." [10]

5- İmam Cafer-i Sadık (a.s): "Kim yüzde defa söylenen Fâtımetü’z-Zehrâ’nın (s.a) tesbihini farz namazlardan sonra söyler ve buna bir defa "La ilahe illallah" da eklerse, Allah onu bağışlar." [11]

6- İmam Cafer-i Sadık (a.s): "Kim Fatıma’nın (s.a) zikrini söyleyerek yatarsa, (Kur'an'da söylenen) "Allah'ı zikreden (mu'min) erkekler ve kadınlardan sayılır." [12]

7- İmam Cafer-i Sadık (a.s): "Ey Ebâ Hârun (ashabından birisi)! Biz çocuklarımıza namazı emrettiğimiz gibi, Fâtıma’nın (s.a) tesbihini de emrediyoruz. Bunu asla terk etme; zira onu terk etmeyen bedbaht olmaz." [13]

8- İmam Muhammed Bakır (a.s): "Kim Hz. Zehrâ'nın (s.a) tesbihini söyler ve ardından da Allah'tan bağışlanma dilerse, bağışlanır. Bu tesbih, dilde yüz defadır, ama mizanda bin defa sayılır. Bu zikir şeytanı (insandan) uzaklaştırır ve Rahman'ı hoşnut eder." [14]

9- İmam Sadık (a.s): "Hz. Resulullah’ın (s.a.a) kızı Hz. Fatıma’nın (s.a) tesbihi, tekbirler sayısınca (34 tekbir) düğümlenen bir yün ipinden ibretti. Hz. Fatıma (s.a), Hz. Hamza şehit olana dek bu ipi elinde döndürerek tekbir ve tesbih diyordu. Hz. Hamza şehit olduktan sonra onun kabrinin toprağından bir tesbih yaptı. Artık ondan sonra tesbih yapmak halk arasında yaygınlaştı." [15]

------------

[1]- Sahih-i Buhârî, “Bidu’l Halk Ve Humus” bölümü; Sahih-i Müslim, “Zikir ve Dua” bölümü; Sahih-i Ebi Dâvud, c.3, “et-Tesbih-u İnden-Nevm” bölümü.

[2]- Sahih-i Ebi Davud, c.3, “et-Tesbih-u İnden-Nevm” bölümü; Hilyetu’l Evliyâ, c.2, s.41.

[3]- Hilyet-ül Evliyâ, c.2, s.41.

[4]- Müsned-i Ahmed, c.3, s.150.

[5]- Duhâ, 5.

[6]- Müsned-i Ahmed, c.3, s.150; Kenzü’l Ummâl, c.6, s, 296; ed-Dürrü’l Mensur, Duhâ suresinin tefsiri. 

[7]- El-Kâfi, c.1, s.343.

[8]- El-Kâfi, c.1, s.343, 533.

[9]- El-Kâfi, c.1, s.343, 533.

[10]- El-Kâfi, c.3, s.343.

[11]- El-Kâfi, c.3, s. 342-343.

[12]- El-Kâfi, c.3, s. 342-343; Vesâilü’ş Şia, c.4, s.1026.

[13]- El-Kâfi, c.3, s.343.

[14]- Sevâbü’l A'mâl, c.2, s.196.

[15]- Vesailu’ş-Şia, c. 4, s. 1033.