Bismillahirrahmanirrahim

Soru: Hocam, cevabını bilmediğim bir soru var ve bu nedenle sanırım Rabbimize karşı günaha giriyorum. Allah-u Teâlâ sonsuz merhamet sahibi. Bütün kullarının cennete girmesini istiyor. Aynı zamanda sonsuz ilmiyle kimin cennete gireceğini, kimin cehenneme gideceğini de biliyor. Bu dünyaya cennetlikleri gönderse ve cehennemlikleri bu dünyaya göndermese (Rabbim beni affetsin) merhametine daha uygun olmaz mıydı? Yani Yezit lanetullah aleyh hiç yaratılmasaydı ve şimdi de cehennemde sonsuza kadar yanmasaydı, bu durum şimdikinden daha iyi olmaz mıydı? Zer âlemi yoksa bile Allah-u Teâlâ bebeklere ruhlarını üflerken kötü ruhları isterse üflemeyebilirdi. Rabbimiz neden iyi kötü karışık gönderiyor? Ayrıca derste demiştiniz ki Kuran-ı Kerim’de cehennemlikler, cehennemde "Keşke hiç yaratılmasaydık." diyecekler. Onlar da yaratılmayı istemeyecekler sonunda. O halde Rabbimiz kötüleri neden yaratıyor? Rabbim yarattıktan sonra zulmetmiyor, ayrıca çok merhametli, bunu ben kendi hayatımda da defalarca tecrübe ettim. Ancak Rabbimizin cehennemlikleri yaratmasını sonsuz merhametiyle bağdaştıramıyorum. Ben de o cehennemliklerden biriyimdir belki de (Allah korusun) ve eğer öyleysem Rabbimin keşke beni başından hiç yaratmamasını isterdim.

Cevap: Evvela Allah kötü yaratmıyor. Her kesi temiz bir fıtrat üzere yaratıyor. Kötülüğü sonradan seçen, kötülüğe meyleden ve bilahare kötü olan biz insanlarız.

Saniyen Allah-u Teâlâ’nın merhametine aykırı bir durum o zaman olurdu ki insanı yarattığı zaman onu başıboş bırakmış olsun; ama öyle yapmamıştır. İyiliği yapmak için ona imkân, güç, vesile, izin vermemiş olsaydı evet merhametine aykırı davranmış olurdu; oysa hepsini eksiksiz vermiştir. Onu kötülüğü yapmaya mecbur yaratmış olsaydı ve hür irade vermeseydi yine merhamet ve adaletine aykırı davranmış olurdu; oysa böyle de değildir. Evet, hiçbir insan mecbur değildir ve iyiliği seçmeye sonuna kadar muktedirdir. Demek ki merhamete ve adalete aykırı hiç bir şey söz konusu değildir. Öbür taraftan her şey zıddıyla tanınır ve değeri ortaya çıkar. Karanlık olmasaydı, nur ve aydınlığın hiçbir anlamı olmazdı. Acı diye bir şey olmasaydı, tatlının ne olduğunu kimse bilmezdi. Zulüm olmasaydı adaletin, kötülük olmasaydı iyiliğin ne olduğunu kimse bilmezdi. Bahsettiğiniz konuda da durum aynıdır. İyilerle kötüler yana yana olacak ki iyinin değeri anlaşılmış olsun. Allah’a itaat edenle etmeyen yan yana olacak ki itaat edenin fazilet ve değeri anlaşılmış olsun.

Kötülerin itirazı anlamsızdır. Vücut onların değil ki niye yarattın deme lüksüne ve hakkına sahip olsunlar. Evet, yaratıcı yarattıktan sonra, insanı yaratılış hedefine uygun yardımlardan yoksun ve başıboş bıraksaydı, kısacası insan iradesiz ve mecbur olsaydı, o zaman “Madem yarattın, niye hikmet ve adaletine uygun davranmadın?” diye itiraz edebilirdi.

Akait kitaplarının adalet bölümünde genelde bu tür konular işlenmiştir. Bu konularda en önemli eser Şehit Mutahhari'nin Adl-i İlahi kitabıdır. Bazı bölümlerinin anlaşılması biraz zordur ama birçok bölümünden istifade edebilirsiniz.