Geçtiğimiz derste aile kurmanın gerekliliği, gençlere evlilik noktasında yardımcı olmak ve eş seçimi ile ilgili konuştuk. Bu dersimizde ise evlilik hayatında önemli bir yeri olan mehir konusunu ele alacağız.

Mehir İle İlgili Açıklama

Konuya girmeden önce birkaç noktaya dikkat buyurunuz:

*Eğer evlenmek isteyen bir çift herhangi bir mehir olmaması şartını sunarsa evlilikleri batıl olur.

*Mehir belirsiz olursa, örneğin mehrin bir adet Kur’an-ı Kerim olması kararlaştırıldığında fakat Kur’an’ın fiyatı belirtilmediğinde mehir geçersiz olur. Zira her fiyata Kur’an-ı Kerim mevcuttur. Ya da başka bir örnek verelim; mehrin bin adet gül olmasına karar verildiğinde, her bir gülün fiyatının belirlenmemesi halinde de mehir batıl olur. Ancak nikâh sahihtir (geçerlidir). Bu durumda çiftin “mehri misal” belirlemeleri gerekir. Mehri misal, gelin adayının kendi gibi olan etrafındakilerin mehrinin miktarına bakarak belirlenen mehirdir. Yani gelin adayının amcakızının, teyzekızının vb. mehirlerine bakılır. Onların mehirlerine denk şekilde mehir belirlenir.

*Mehir için belirlenen miktar haram yollarla elde ediliyorsa da mehir geçersiz olur. Örneğin yüz altının faiziyle mehir verilmesi kararlaştırılırsa mehir geçersiz olur. Bu durumda da mehri misal belirlenip verilmelidir.

*Eğer mehir makul değilse de geçersiz olur. Örneğin mehrin birkaç trilyon olması ya da gelin adayının kilosu miktarınca altın belirlenmesi mehri batıl kılar. Bu durumda da mehri misal belirlenmelidir. (Nikâh batıl değildir)

*Mehir unutulduğunda da nikâh sahihtir ve mehri misal verilmesi gerekir.

*Nikâh akdi okunmadan önce gelin, damat ve aileleri bir araya gelip mehir miktarını belirlerse ve akdin okunacağı gün mehir ile ilgili hiçbir şekilde konuşulmasa da önceden belirlenen mehir geçerli olan mehir miktarıdır.

Rivayetlerde Mehir

İslam kesinlikle mehrin düşük olması gerektiğini vurguluyor. Bu noktada birçok hadis de mevcuttur. Bizler burada beş tanesini zikredeceğiz.

1. "Mehrinin az oluşu kadının mübarek ve hayırlı olduğunun nişanelerindendir ve mehrinin çok oluşu da kadının hayırsız olduğunun nişanelerindendir." Vesailu’ş Şia c. 15, s.10

2. "Kadının masrafının az olması bereketli olduğunun nişanesidir, masrafının fazla olması da hayırsız olduğunun nişanesidir." Hz. Resulullah (saa); Vesailu’ş Şia c.15 s.11

(Söz konusu rivayette “mehir” zikredilmemiştir. Ancak biliyoruz ki mehir de harcamalara ve masraflara dâhildir)

3. "Ümmetimin en üstün kadınları en güzel ve mehri en düşük olanlardır." Resulullah (saa); Mustedrek-ul Vesail c.15, s.66

Soru: Neden Peygamber en güzel ve mehri en az olanları en üstün olarak niteliyor?

Cevap: Çünkü genelde güzel olanlar mehirlerini çok yüksek tutuyor. Kadının güzel olmasına karşın mehrini düşük tutması çok önemlidir. Kadınlar güzelliklerine göre mehirlerini yüksek tutmamalıdır. Güzel olanlar güzellikleri ölçüsünce mehirlerini düşürmeliler. Bu şekilde İslam ahlakına uygun davranmış olurlar.

4. “Mehirde kolaylık tanıyın. Zira yüksek mehir kin ve düşmanlığa neden olur.” Resulullah (saa); Kenzu’l Ummal c.16, s.324

Bir erkek bir kadından hoşlandığında mehri ne olursa olsun kabul ediyor. Sonrasında sevdiği kadına kavuşmuş olsa da yüksek mehri kararlaştıran kişi ya da kişilere nefret duyabiliyor. Yani ağır mehir nefret ve düşmanlıklara sebep olur.

5.Kız İsteme, Mehir ve Düğün Bir Arada!

Bir gün Allah Resulü’nün huzuruna bir kadın gelerek kendisi için bir eş seçmesini istedi. Peygamber oradaki Müslüman topluluğuna hitap ederek buyurdu: “Bu hanım ile evlenmeye hazır olan var mı içinizde?” Topluluktan biri: “Ben hazırım” dedi. Peygamber buyurdu: Mehir olarak ne vereceksin? Adam ise mehir olarak verecek bir şeyinin olmadığını söyledi. Peygamber: “Evlilik mehir olmadan olmaz.” Buyurdu ve tekrar topluluğa dönerek sorusunu yineledi. Aynı adam aynı cevabı verdi. Peygamber yine mehir olarak ne vereceğini sordu, adam bir şeyinin olmadığını söyledi. Peygamber üçüncü defa topluluğa sordu ve aynı adam aynı cevabı verdi. Peygamber, adama dönerek “Kur’an-ı Kerim’i anlıyor musun?” diye sordu. Adam “Evet” dedi. Bunun üzerine Peygamber, adamın bazı sureleri kadına açıklamasını mehir olarak kararlaştırdı. Ardından kadın ile adamı nikâhladı.

Evet! İsteme, mehrin belirlenmesi ve nikâh bir kere de tamamlanmış oldu! Aslında Peygamber evliliği zorlaştıranların bu olayı görmelerini ve hatalarını anlayarak evliliği kolaylaştırmalarını istedi.

Mehrin Miktarının Az Olmasının Felsefesi

Masumların (as) mehrin az olması gerektiğiyle ilgili vurgularının birçok sebebi vardır. Bizler burada az mehrin birkaç hikmetine işaret edeceğiz.

1. Güvensizlik

Kadın kocasının onu boşamasından korktuğu için mehrini çok yüksek tutuyor. Daha yolun başında maddi düşünerek boşandıktan sonra boşanmanın telafisini düşünüyor! Bazıları yüksek mehrin evliliği sağlamlaştırdığı düşüncesine sahip. Bu düşüncenin aksine yüksek mehir güvensizliktendir.

2. Geleceği Tehdit

Yüksek mehir evliliğin geleceğini tehlikeye sokar. Örneğin beş yüz altın mehri olan bir kadını, bu miktar tahrik edebilir ve düğünden sonra kadın bunu talep edebilir. Mehri veremeyen kocası hapse atılır, böylece müşterek hayatları zarar görür. Ne yazık ki bazı kadınlar bu yolla gelir elde ediyor! Kadının biri yüksek mehir ile evlenmişti. Düğünden sonra mahkemeye giderek mehrini talep etti. Sonra başka biriyle evlendi, ondan da yüksek mehrini aldı. Ardından da üçüncü bir eşin peşine düştü!

3. Gençler Evlilikten Kaçıyor!

İslam’ın az mehre teşvik etmesinin hikmetlerinden biri gençlerin evliliğe sıcak bakmalarını sağlamaktır. Gençler yüksek mehirden dolayı evlenmeyi düşünmüyor!

Görüyoruz ki Peygamberimiz ve Masumlar (as) bu sebeplerden ötürü mehir konusu üzerinde durmuşlardır.