“?mam” kelimesinin anlam?n?n çok geni? oldu?u göz önünde bulunduruldu?unda, ?ia inanc?nda seçimle de?il, tayin edili?le gercekle?en ilahi bir makamd?r. T?pk? peygamberleri Allah’?n bildirmesi gibi, bu makama da Allah taraf?ndan en seçkin, en bilgili ve en takval? kimse atan?r.

Bu ba?l?k alt?nda iki konuyu inceleyece?iz:

  a) ?mama olan ihtiyaç

  b) ?mam?n Allah taraf?ndan atanmas?

?mam?n Varl???n?n Gereklili?i

E?er peygamberlerin gönderilme gereklili?i noktas?na çok iyi dikkat edersek, masum imam?n gereklili?i de ortaya ç?kacakt?r. Zira ister maddi ve ister manevi olsun her hareket bilgili bir lidere ihtiyaç duyar. Zira çok önemli ve asli bir role sahip olan bir liderin olmamas? nedeniyle var?lmak istenen hedeften sap?p ba?ka yönlere kaymak mümkündür. Gerçi Allah insanlar? ak?l ve fikir nimetiyle donatm??, peygamberler ve semavi kitaplar da yollam??t?r. Ama insan, özel mekan, zaman ve ?artlar alt?nda ortamdan etkilenmeye yatk?n olmas? nedeniyle yolunu tayin ederken hata yapabilir; saadet ve tekamül için ilerleme kaydetmesi yerine, gerileme ve zulüm yolunda ilerleyebilir.

Toplumu sapk?nl?klardan ancak masum imam koruyabilir. Masum imam?n varl??? mukemmel olan peygamberin varl?g? gibi, yarat?l???n hedefidir. K?sacas? masum imam, müslümanlar?n önderi, dini, siyasi ve toplumsal lideri; insan için, insaniyetin engin doruklar?na ula?abilmede örnektir. Onun varl??? sayesinde maddi ve manevi ilerleme söz konusu olarak, dünya ve ahiret saadeti vuku bulur. Zira o ilahi feyzin vas?tas?d?r.

?mam? Tayin Etmek Kimin Görevidir?

Müslümanlar?n imametten anlad?klar? mana, onlar?n inanç baz?nda “?ia” ve “Sünni” diye iki gruba ayr?lmalar?na neden olmu?tur. ?ia inanc?na göre, (Kur’an, peygamber ve Ehl-i beytinden nakledilen hadislerde oldu?u gibi) imamet, nübüvvet risalet yolunun bir devam?d?r. Peygamber, Allah’?n emriyle kendisinden sonraki halifeyi tan?t?r ve tayin eder. Toplumun dini ve içtimai yönetim ve sorumlulu?u imama verilir. ?mam, Müslümanlar?n toplumsal idaresi görevine ilave olarak, ilahi emir ve yasaklar? her türlü yozla?ma ve tahrif kar??s?nda koruma ve görünüm itibar?yla kar???k olan ?slami konular? aç?klama görevine sahiptir.

Bu esasa göre ?ia, “?mamet” konusunu usul-u dinden, yani dinin inanç esaslar?ndan bir esas olarak kabul etmektedir. “Nübüvvet” konusunda insanlar?n nas?l ara?t?rma yapmas? gerekiyorsa, “imamet” konusunda da ayn? hüküm geçerlidir. Bu nedenle de imamet konusunda taklit etmeyi caiz bilmemekle beraber, herkese imameti delil üzere kabul etmelerini vacip bilmektedir.

Evet, nübüvvet ve imamet bir biriyle ayr?lmaz ikilidir. Bu ikili dini konular?n büyük bir bölümünde ortak bir yere sahiptirler. Ama aralar?nda ki ?u fark unutulmamal?d?r: Peygamber dinin getiricisi; ilahi buyruklar?n tebli?cisi; vahiy ile direk irtibat? olan taraft?r. Ama masum imam, ortam?n ve ?artlar?n müsait olmamas? nedeniyle peygamberin ?eraitinde net olarak aç?klanmam?? konular? ayd?nlatan, beyan ve tefsir edendir.

Masum imam, ?slam devletinin yönetimine ilave olarak, kanunlar?n icra edilmesi ve mektebin her türlü tahrif, sapk?nl?k ve dü?manlar?n kötü telkinlerine kar?? korunmas? görevini de yürütür. Toplumun yönetilmesi gibi a??r bir sorumlulu?u ta??yan peygamber halifesi olman?n gere?i olarak bu ?ahs?n da imamet makam?n?n güçlü olabilmesi için peygamber gibi yüce s?fatlar sahibi olmas? gerekir. Ayn? ?ekilde hata ve günahlardan ar?nm?? ve ismet makam?nda; her türlü be?enilmeyen ?eylerden uzak; din ve dünya i?lerinde engin bir ilme sahip olmas? gerekir.

Gözard? Edilemeyecek Bir Konu

Masum ?mam için zikredilen a??r ?artlar ve ehemmiyet dikkate al?nd??? takdirde, peygamberden sonraki halifelik ve ?slam aleminin kader belirleyici en önemli konusu olan ümmetin önderli?i meselesini görmezden gelmek mümkün olabilir mi?

Kesinlikle hay?r! Buna göre masum imam?n tayin edilmesi Allah’a ait bir konudur ve O, bu makam? alelade bir kimseye b?rakmaz.

Di?er taraftan Hz. Peygamber (s.a.a) kendi dinini kaim k?labilmek için bir çok zorluk ve zahmetlere tahammül etti. Buna göre ak?l ve hikmet, Hz. Peygamberin (s.a.a), kendi ümmetini lider tayin etmeden ba?? bo? b?rakmas?n? kabul eder mi? Ak?l, Hz. Peygamberin (s.a.a) kader belirleyici bu önemli meselede ilgisiz kalarak, susmay? tercih etmesini kabullenebilir mi? Hz. Peygamber (s.a.a) birkaç günlü?üne gazve için Medine d???na ç?kt???nda kendi yerine bir halife ve vekil tayin ederken, büyüyen ve geni?leyen ?slam devleti ve Müslümanlar için kendisinden sonra bir halife tayin etmemesi, Müslümanlar? kendi ba?lar?na terk etmesi ne denli kabul edilebilir? Evrensel ve hiçbir zaman ve mekanla s?n?rl? olmayan bir dinin peygamberinin bu dinin devam? ve bekas? için hiçbir giri?imde bulunmadan bu önemli meseleyi öylesine ba?? bo? b?rakmas? ne denli makuldür?

Az bir miktar dü?ünüldü?ü takdirde, imam?n tayin edilmesi ve halifenin gereklili?i aç?kça ortaya ç?kacakt?r. Tarih ve hadis kitaplar?na müracaat edildi?i takdirde bu konu oldukça net bir ?ekilde görülecektir. Zira Hz. Peygamber (s.a.a) tam bir aç?kl?kla ?öyle buyurmaktad?r: “Kim kendi zaman?n?n imam?n? tan?madan ölürse, cahiliyet ölümü üzere ölmü?tür.” Bu hadiste masum imam? tan?man?n gereklili?i ve sorumlulu?u öyle bir ?iddetli öneme sahiptir ki, insan? küfür ve cahiliye s?n?r?yla kar?? kar??ya koymaktad?r. Buna göre Hz. Peygamber (s.a.a), ?slam ümmetinin gerisin geriye cahiliyet dönemine dönmesine nas?l raz? olabilir?

Evet, Hz. Peygamber (s.a.a) kendi risaletinin ilk tebli?inde Allah’?n emriyle akrabalar?n? uyar?rken, onlar? amcas? Ebu Talib’in evine davet etti ve ?öyle buyurdu:

 “…Allah, sizi onun dinine davet etmem için bana emir verdi. Kim bana yard?m ederse, benim karde?im, vasim ve halifem olacakt?r.” Hz. Ali’den (a.s) ba?ka hiç kimse cevap vermedi ve Hz. Peygamber (s.a.a) de onu kendisinden sonraki imam ve halife olarak tayin etti.