“Ramazan Ayı” veya “Ramazanu’l Mübarek” (Arapça: رَمَضان المُبارَک), oruç tutmanın Müslümanlara farz olduğu Kameri ayların dokuzuncusudur. Bazı ayetlerin de vurguladığı gibi, Kur’an-ı Kerim, Ramazan ayında nazil olmuş ve Kadir Gecesi de bu aydadır. Şiaların birinci imamı, İmam Ali (a.s) Ramazan ayının yirmi birinci günü şehit olmuştur. Bu sebeple bu ay, Şialar nezdinde daha da önem kazanmıştır.

Bu ayın en önemli ibadetleri şunlardır: Oruç tutmak, Kur’an tilavet etmek, Kadir gecelerini ihya etmek (geceyi uyumadan ibadetle geçirmek), dua, istiğfar, iftar (yemeği) vermek, yoksullara yardımda bulunmak. Bu ay Müslümanlar arasında özel bir konum ve saygınlığa sahiptir. Bu ay ibadet ayıdır. Müminler, Ramazan Ayının manevi bereket ve güzelliklerinden daha fazla istifade etmek için Recep ve Şaban aylarında manevi hazırlıklara başlamaktadırlar.

“Ramazan” sözcüğü, şiddetli sıcaklık, yakıcı hararet ve yakmak anlamına gelen “r-m-z” kökünden olan mastardır. [1] Bazı dil bilimcileri bu ayın Ramazan olarak adlandırılmasının nedenini, bu ayın mevsimsel şiddetli sıcaklarda yer almasına bağlamışlardır. Dolayısıyla bu ayın oruç hükmüyle bir ilgisi yoktur. Zira oruç tutma emri, İslam dininden sonra farz olmuştur. Oysa “Ramazan ayı” İslam’dan önce bu isimle isimlendirilmiştir. [2]

“Ramazan” sözcüğü Kur’an’da bir kere geçmiş ve onda da Ramazan ayı kastedilmiştir. Bu ay Kur’an’da ismi açıkça geçen ve değer verilen tek aydır: “Ramazan ayı, insanlara yol gösterici, doğrunun ve doğruyu eğriden ayırmanın açık delilleri olarak Kur'an'ın indirildiği aydır. Öyle ise sizden ramazan ayını idrak edenler onda oruç tutsun. Kim o anda hasta veya yolcu olursa (tutamadığı günler sayısınca) başka günlerde kaza etsin…” [3]

Hz. Peygamber Efendimiz (s.a.a) Şabaniye hutbesinde bu ay için birçok fazilet zikretmiştir. Bunlardan bazıları; İnsanlar bu ayda Allah'a misafirliğe davetlidirler, Kadir gecesi bu aydadır ve bin aydan daha hayırlıdır, bu ayın bir gecesinde ihya tutulması ve namazla geçirilmesi normal aylara kıyasla yetmiş gecenin ibadetine eş değerdedir. Bu ay sabır ayıdır ve sabrın ödülü, karşılığı Allah'ın cennetidir; paylaşma ayıdır; bu ayda mümin kulların rızıkları çoğaltılır; bir mümine iftar vermenin karşılığı, bir köle azat etmekle eş değerdedir. Aynı şekilde Hz. Peygamber (s.a.a) bu ayın değerini şu şekilde zikrediyor: Eğer insanlar bu ayın değerini bilselerdi, bütün ayların Ramazan ayı olmasını arzu ederlerdi. Yine Hz. Peygamber (s.a.a), “Bu ayda cehemin kapıları kapanır; cennet kapıları açılır ve şeytanlar zincirlere vurulurlar” buyurmuştur. Bu ayın azamet ve büyüklüğü hakkında Masumlardan (a.s) çok sayıda hadis nakledilmiştir.

Hadislerde geçen İmam Mehdi’nin (a.f) zuhur alametlerinden biri olarak “gökten ses gelmesi” hadisesi bu ayda gerçekleşecektir. Ayrıca rivayetlerde Ramazan ayının on üçüncü ya da on dördüncü gününde güneş tutulacağı ve yirmi beşinde ay tutulmasının beklenmedik bir şekilde gerçekleşeceği bildirilmiştir.

Nakledilen bazı rivayetlerde Kur’an-ı Kerim, İncil, Tevrat, Zebur ve sahifeler bu ayda nazil olmuştur. [4]

Ramazan ayı da diğer Kameri aylar gibi, hilalin görülmesi (rüyeti hilal) veya bir önceki ayın (hilalin) üzerinden otuz gün geçmesiyle ile başlar. Ramazan ayı başladığında müstahap amellerden biri de Ramazan hilalinin gözlemlenmesidir. Bazı hadislerde Ramazan ayının otuz gün olduğu ve hiçbir zaman ondan daha az olmayacağı [5] nakledilmiş ve bazı eski fakihler buna göre amel etmişlerdir. [6] Ancak buna karşın bazı hadislerde Ramazan ayının da diğer aylar gibi olduğu ve 29 veya 30’dan çıkabileceği zikredilmiştir. [7] Fakihlerin çoğunluğu bu görüştedirler. [8]

Ramazan ayının başlangıcı ve diğer kameri ayların başlangıcı aşağıdaki seçeneklerden birinin sabit olmasıyla belirlenir:

1- Şahsın kendisinin ayın başlangıç hilalini görmesi

2- Başkalarının sözüne güven ve yakin etmek

3- İki adil kişinin şehadeti (gökyüzü bilimcilerinin sözüyle zıt olmaması şartıyla)

4- Önceki ayın otuz gününü kâmil tamamlamış olması

5- Hâkim-i Şer'in hüküm vermesi (taklit mercilerinin genelinin görüşüne göre)

Ramazan ayı, Müslümanların en önemli ibadet ayıdır ve rivayetlerde bu ay için çeşitli amel ve ibadetler nakledilmiştir. Bu amel ve ibadetlerden bazıları müşterek ve bazıları da bazı günlere özeldir.

Ramazan Ayındaki olaylar ve etkinlikler şöyledir:

1- Hz. Hatice’nin (s.a) vefatı; 10 Bi’set, 10 Ramazan.

2- İmam Hasan Müçteba’nın (a.s) kutlu doğumu; 3 hk. 15 Ramazan.

3- Kadir gecesi ve Kur’an’ın (19 Ramazan, 21 Ramazan veya 23 Ramazan’da) nazil oluşu.

4- Mekke’nin Fethi; 8 hk. 20 Ramazan.

5- İmam Ali’nin (a.s) şehadeti; 40 hk. 21 Ramazan.

İmam Humeyni (r.a) Filistin meselesini canlı tutmak için Ramazan ayının son Cumasını “Kudüs günü” olarak ilan etmiştir. Dünya Müslümanları, Filistin halkını desteklemek için her yıl Ramazan ayının son Cuma günü yürüyüşler düzenlemektedirler.

----------

[1]- Mesudi, c.2, s.189.

[2]- Mustafavi, et-Tahkik li-Kelimati’l Kur’an-ı Kerim, c. 4, s.243.

[3]- Bakara, 185.

[4]- El-Kâfi, c.2, s.628.

[5]- Vesailu’ş-Şia, c.10, s.268, 274.

[6]- El-İkbal, c.1, s.33, 35.

[7]- Vesailu’ş-Şia, c.10, s.261, 268.

[8]- El-Hedaiku’n-Nazire, c.13, s.270, 271; Misbahu’l Huda, c.8, s.384.