En meşhur lakabı “Rıza” ve “İmam Rıza” olarak anılmaktadır. Künyesi Ebü’l-Hasan’dır. Babası Şiaların Yedinci İmamı, İmam Kâzım’dır. Annesinin adı konusunda fikir ayrılıkları bulunmaktadır: Örneğin “Ümmü’l Benin”, “Tüktem”, “Necime” denilmiştir.

Medine’de dünyaya gelmesine ragmen, Abbasi halifesi Me’mun onu zorla Horasan’a getirtmiş ve ona zorla veliahtlık görevini vermiştir. İmam Rıza (a.s) Medine-Horasan yolunda ünlü “Silsiletu’z-Zeheb” hadisini Nişabur şehrinde açıklamıştır. Me’mun’un İmam Rıza (a.s) ile öteki din ve mezhep büyükleri arasında teşkil ettiği münazara toplantıları meşhurdur. İmamet süresi 20 yıldır.

Şehadeti

Yakubi tarihinde kaydedildiği gibi Me’mun, hicretin 202. yılında, Merv’den Irak’a doğru yola çıktı. Bu yolculuğunda İmam Rıza (a.s) ve veziri Sehl (Zü’r-riyaseteyn) de onunla birlikteydi.[1] Tus’a vardıklarında, İmam Rıza (a.s) “Nukan” denilen bir köyde hicretin 203. yılında vefat etti. Denildiğine göre Ali b. Hişam, İmam’a (a.s) zehirli bir nar yedirmiş ve Me’mun hadiseden çok etkilenmiştir. Yakubi devamında şöyle yazmaktadır: “Bana Ebü’l Hasan b. Ebu İbad şöyle haber verdi: Me’mun, İmam Rıza’nın (a.s) cenazesinde beyaz bir elbise giymiş, başında sarık olmadığı halde yaya yürüyerek şöyle diyordu: Ya Ebü’l Hasan! Senden sonra nasıl mutlu olabilirim? Üç gün boyunca kabrinin başında kaldı ve her gün onun için biraz ekmek ve tuz getiriyorlar ve yalnızca ondan yiyordu. Sonra dördüncü gün geri döndü.”[2]

Şeyh Müfid, Abdullah b. Beşir’den şöyle nakletmektedir: “Me’mun ondan tırnaklarını kesmemesini ve haddinden fazla uzatmasını ister. Sonra Hint hurmasına benzer bir şeyi ona verir ve ondan onu eliyle iyice yoğurmasını ister. Sonra Me’mun İmam Rıza’nın (a.s) yanına gider ve Abdullah’ı çağırtır ve ondan elleriyle nar suyu almasını ister ve sonra onu İmam Rıza’ya (a.s) içirir. Bu içecek İmam Rıza’nın (a.s) vefatına neden olur.”[3]

Şeyh Saduk, buna benzer rivayetleri nakleder. Bunların bazılarında üzüme karıştırılan zehirden, bazılarında ise hem üzüm ve hem de nardan bahsedilmektedir.[4] Cafer Murtaza Hüseyni, İmam Rıza’nın (a.s) şehadetinde altı görüşü zikretmektedir.[5] Dördüncü yüzyıl muhaddis ve rical âlimlerinden İbn-i Habban, “Ali b. Musa er-Rıza” maddesinin altında şöyle yazar: Ali b. Musa er-Rıza (a.s) Me’mun’un kendisine yedirdiği bir zehirle vefat etti. Bu olay, Hicretin 203. yılında Cumartesi günü yaşandı.[6]

İmam Rıza’nın (a.s) şehadetinden sonra, Me’mun, İmamı (a.s) Hamid b. Kahtiye Tai’nin (Haruniye türbesi) evinde Senabad köyüne defneder.[7] Günümüzde “Rezevi” adıyla bilinen türbe, İran’ın Mukaddes Meşhed kentinde yer almaktadır.

--------------------

[1]- Yakubi, s. 469.

[2]- Yakubi, s. 471.

[3]- El-Müfid, s. 464.

[4]- Saduk, c. 2, s. 592 ve 602, 1373 h.ş.

[5]- Hüseyni, Cafer Murtaza, s. 202-212, 1381 h.ş.

[6]- İbn-i Habban, c. 8, s. 456-457; Caferiyan, s. 460, 1376 h.ş.

[7]- El-Müfid, s. 464.