Bugün taklidi reddeden, dü?man sevindirircesine müçtehitleri yeren, sire-i ulema ve kanaat önderlerini bilmeyen, mant?ktan dem vurup mant???n ne oldu?unu bilmeyen mant?ks?z zihniyetin hezeyanlar? ile hareket edilecek olunursa, müçtehitlerin yapm?? olduklar? bu zor i?i her bir avam?n kendisinin yapmas? gerekecektir. Avam?n da bunu yapmas? hem aklen ve hem de konjoktürel olarak mümkün de?ildir.

Örne?in sadece namaz ibadetinin binlerce meselesi ve hükmü vard?r. Tarlas?nda çal??an çiftçi, esnaf, i?çi, ö?renci, sokaktaki insan k?sacas? halk?n tamam? teker teker bu binlerce namaz meselesini kendisi nas?l ö?renebilir! Kaynaklara nas?l ula?abilir! Bunlar avam için mümkün olmayan ?eylerdir. ??te avam için mümkün olmayan ?eyleri müçtehitler hayata dönü?türerek, avam?n hizmetine sunmu?lard?r. Hem nakil ve hem de ak?l bu olguyu böyle kabul eder. Bu olgunun aksini savunanlar ya cahildirler ya da “genele muhalefet et, bir taraftarda sen topla” nefsi duygularla hareket etmektedirler veya maksatl?d?rlar.

?slam tarihinde içtihat ve taklit konusunu rivayetlerde aç?k bir ?ekilde görmek mümkündür. Hz. Resul-i Ekrem'in (sallallahu aleyhi ve alihi ve sellem) döneminden sonra halifeler saf?nda olanlar dini sorular?na cevap bulmak için içtihat yoluna ba?vurdular. Ancak Ehlibeyt saf?nda olanlar için içtihat yoluna ba?vurmak bir o kadar gerekmiyordu. Zira Hz. Resul-i Ekrem'den (sallallahu aleyhi ve alihi ve sellem) sonra onlar dini meselelerinin veya yeni kar??la??lan konular?n çözümünde asla bir s?k?nt?yla kar?? kar??ya kalm?yorlard?.

Çünkü ?ia'n?n inanc?na göre Ehlibeyt (a.s), Hz. Peygamber’in (s.a.a) yolunun devam ettiricileri olup, onlar?nda sünnetleri (kelam, fiil, takrir) Hz. Peygamber’in (s.a.a) sünneti gibi hüccettir.

Bu esasa göre ?ialar kar??la?t?klar? dinî ve ?er'i konular?n çözümü için zaman?n imam?na ba?vurarak hükümlerini ö?reniyorlard?. Baz? zamanlar Ehlibeyt ?mamlar? (a.s), ?ialar?n ?er'i meselelerini ö?renmeleri için onlar? Ebu Basir, Yunus b. Abdurrahman, Zekeriya b. Âdemi Kummi gibi ashaplar?ndan baz?lar?na gönderiyorlard?. ?ialar onlara müracaat ederek, ?er'i meselelerini ö?reniyorlard?.

Bu dönemde ?er'i meseleleri ö?renmek için ?ia pek fazla s?k?nt? ile kar??la?mam??t?r. Zira ya imam?n mübarek a?z?ndan veya imam?n onaylad?klar?n?n vas?tas? ile meselelerini ö?reniyorlar ve ö?rendiklerine “Allah'?n hükmü unvan?nda” amel ediyorlard?.

Mehdi Aksu