Din ve dinsel inançlar olmaks?z?n ahlâkî makamlara ula?mak mümkün müdür?

Bu sorunun do?ru cevab?na ula?mak için birkaç noktaya dikkat çekmem gerekir:

1- ?nsan, di?er varl?klar?n aksine, maddî ve manevi olmak üzere iki boyutludur ve bunlar?n her birinin de kendine özel ihtiyaçlar? vard?r. Bununla birlikte as?l olan insan?n ruh ve can?d?r; beden ise, ruhun hizmetinde olmas?, ruhun yöneticili?inden ve dirayetinden faydalanmas? gereken bir araçt?r ancak.

2- ?nsan ruhu, f?trî-ilâhî e?ilim ve güdülere sahiptir. Bu e?ilimler, e?itim ve ö?retimin ürünü de?ildir, insan?n yarat?l???nda vard?r. Hak aray???, tap?n?m, yenilikçilik, erdemi özümsemek [1] gibi e?ilimler, bu alandaki baz? örneklerdir.

3- ?nsan?n en yüce ve en önemli kutsal e?ilimlerinden olan fazilet güdümü ve ahlâk e?ilimi, insan?n varl?ksal yap?s?na nazarla özel bir mekanizmaya sahiptir ve bunun filizlenmesi için çok dakik bir mühendislikle program haz?rlanmas? gerekir.

4- Sözü edilen program?n belirlenmesinde konunun bütün boyut ve aç?lar? tan?nmal?d?r. Ruh ve ruhsal e?ilimler alan?, insan?n her yan?yla ve her boyutuyla tan?yabilece?i bir alan de?ildir; ancak insan?n yarat?c?s? olan yüce Allah, onun varl???n?n bütün isteklerinden, gereksinimlerinden, e?ilimlerinden ve yakla??mlar?ndan haberdard?r. ?nsan?n di?er f?trî e?ilimleri hususunda kimsenin insan için bir program haz?rlamaya kadir olmad??? gibi, vahiy göz önünde bulundurulmaks?z?n, insan?n ruhsal filizlenmesi alan?nda da program belirlemek mümkün olmayacakt?r. Bu nedenle be?erî ekoller dü?ünsel, etik ve pratik alanlar?n hiçbirinde insan?n dü?ünsel ve etik sorunlar?n? cevaplayamayacak ve sürekli olarak da ç?kmazla sonuçlanacakt?r.

5- Dinin bütün bölümlerinin (inanç, ahlâk, amel) f?trî ve insan?n gerçek ihtiyaçlar?yla uyumlu oldu?u bu anlat?lanlardan anla??lmaktad?r. Bu sebeple dinin bir bölümü –ne dinden ayr? ve ne de dinin k?y?s?nda- olan ahlâk, insan?n gerçek mutlulu?una ula?mas? için uymas? gereken bir tak?m kurallar ve yasalard?r.

6- Baz? bat?l? filozoflar ?öyle demi?ler: Din ve getirileri olmaks?z?n da toplumda ahlâk gerçekle?tirilebilir, yarat?l??a ve meada iman etmek gibi dinî inançlara inanmaks?z?n da toplum ahlâkî alanlara yönlendirilebilir.[2]

Buna k?saca ?u cevap verilebilir: ?nsanî alanda bile ahlâkî yasa ve gerekler, dine ve vahye muhtaç oldu?u halde, ahlâkî de?er düzeninin gerçekle?mesini sa?layacak garantöre nas?l ihtiyaç duyulmaz?! Kesinlikle bu düzenin gerçekle?mesini garanti eden tek dayanak, mebde ve meada inanmak ve iman etmektir. ?nsan, ilâhî din ve vahiy sayesinde ve dinin buyruk ve hükümlerine uygun davranmakla ancak ruhunu e?itip filizlendirebilir.[3]

--------------

[1]- ?ehit Mutahharî, F?trat, s.29.

[2]- Ali Sadat, ?slâmî Ahlâk.

[3]- Ali Sadat, ?slâmî Ahlâk; Muhammet Taki Misbah Yezdî, Kur'ân'da Ahlâk, c.1; Ahmet Deylemî ve Mesut Azerbaycanî, ?slâmî Ahlâk, s.89; Murtaza Mutahharî, ?slâm'da E?itim ve Ö?retim, s.118.