“İmam Ali Naki” veya “İmam Hadi” diye meşhur olan Ali b. Muhammed b. Ali b. Musa (Arapça: ابوالحسن علي بن محمد بن علي بن موسی), İmam Cevad'ın (a.s) oğlu ve Şiaların onuncu imamıdır. Hicri kameri 220 yılından 254 yılına kadar, 34 yıl boyunca Şiaların imamet görevini üstlenmiştir.

İmam Hadi’nin (a.s) babası Ehlibeyt’in (a.s) dokuzuncu imamı, İmam Cevad (a.s), annesi ise “Semane”[1] veya “Susen”[2] adlı bir cariyedir.

İmam Hadi ve oğlu İmam Hasan Askeri (a.s) “Askeriyeyn”[3] diye ünlüdürler. Zira Abbasi halifeleri onları hicri 233 yılında Samarra’ya götürmüş ve ömürlerinin sonuna kadar orada kontrolleri altında tutmuşlardır.

İmam Hadi’nin (a.s) “Necip”, “Murtaza”, “Hadi”, “Naki”, “Âlim”, “Fakih”, “Emin” ve “Tayyip” diye başka lakapları daha vardır.[4] Künyesi “Ebü’l Hasan”dır.[5] İmam Kâzım (a.s) ve İmam Rıza’nın (a.s) da künyeleri “Ebü’l Hasan” olduğundan yanlışlık olmasın diye İmam Kâzım (a.s) için “Ebü’l Hasan-ı Evvel”, İmam Rıza (a.s) için “Ebü’l Hasan-ı Sani” (ikinci) ve İmam Hadi (a.s) için ise “Ebü’l Hasan-ı Salis” (üçüncü) denilmiştir.

Kuleyni[6], Şeyh Müfid,[7] Şeyh Tusi[8] ve ayrıca İbn-i Esir’e göre İmam Hadi (a.s) Hicretin 212. yılında Zilhicce ayının ortasında Medine yakınlarında “Sarya” denilen bölgede dünyaya gelmiştir. Bazıları da İmam'ın (a.s) Recep ayının ikisinde veya beşinde dünyaya geldiğini belirtmiştir.[9]

Nitekim Şeyh Müfid ve başkalarının rivayet ettiğine göre İmam Hadi (a.s) Hicretin 254. yılında Recep ayında Samarra’da 20 yıl, 9 ay ikamet ettikten sonra şehit olmuştur.[10] Bazıları şehadetinin Recep ayının üçünde gerçekleştiğini belirtmiştir.[11] Başka kaynaklarda da şehadetinin Cemaziyülahir ayının 25 veya 26'sında olduğu kaydedilmiştir.[12] O dönemde Abbasilerin on üçüncü halifesi Mu’tez iktidarda bulunmaktaydı.

İmametinin çoğunluğunu Samarra’da, egemen hükumetin doğrudan kontrolü altında geçirdi. Abbasi halifelerinden bir kaçı ile aynı dönemde yaşamıştır. Onlardan en önemlileri Mütevekkil’dir.

İmam Hadi’den (a.s) itikad, Kur’an tefsiri, fıkıh ve ahlak alanında hadisler geride kalmıştır. İmam'ın (a.s) rivayetlerinin çoğunluğu, kelam ilmi konularından teşbih ve tenzih ve cebir ve ihtiyar alanındadır. Ayrıca Şiilerin inançlarını içeren Camia Kebire Ziyareti İmam Hadi (a.s) tarafından rivayet edilmiştir.

Vekalet sistemi aracılığıyla Şiilerle irtibat halinde olan İmam Hadi (a.s), bu yolla onların durum ve sorunlarıyla ilgilenmiştir. Abdulazim Hasani, Osman bin Said, Eyüp b. Nuh, Hasan Raşid ve Hasan b. Ali Nasır, İmam'ın ashab ve öğrencilerinden bazılarıdır.

İmam'ın (a.s) kabri şerifleri Irak’ın Samarra şehrindeki Askeriyeyn türbesindedir. 2006 ve 2008 yıllarında teröristlerin saldırısı sonucunda tahrip edilen Askeriyeyn türbesi İran İslam Cumhuriyeti tarafından yeniden restore edilmiştir.

----------

1-Müfid, el-İrşat, s. 635.

 2-Navbahti, Firekü’ş-Şia, s. 135.

 3-İbn-i Cevzi, Tezkiretü’l Havas, c. 2, s. 492.

 4-Erbili, Menakib, c. 4, s. 432.

 5-Erbili, Menakib, c. 4, s. 432.

6-Kafi, c. 1, s. 497.

7- Müfid, el-İrşat, 635.

8- Tehzibü'l-Ahkam, c. 6, s. 92.

9-Misbahü'l-Kef'emi, s. 512; Şeyh Abbas Kummi, c. 3, s. 1835.

10- Müfid, el-İrşat, 649.

11- Navbahti, Firekü’ş- Şia, s. 134.

12- Erbili, Keşfü’l Gumme, c. 4, s. 7.