İlahî hükümleri öğrenmek ve amellerin doğruluğundan emin olmak için Fakih ve İslam âlimlerine başvurma geleneği İslam'ın ilk yıllarına ve imamların dönemine kadar uzanmaktadır.

Bazılarına (et-Tenkih fi Şerhi'l Urveti'l Vuska, el-İctihad ve't-Taklid, s.85-88) göre bu konu hakkında iki ayet inmiştir. "Eğer bilmiyorsanız bilenlerden sorunuz." (Enbiya,7)

Her ne kadar hadislerde "bilenlerden" maksadın (tam ve kâmil mısdaklar olarak) Ehlibeyt imamları olduğu geçmişse de nüzul sebebi ve konu, ayetin genelini tahsis etmemekte ve onlarla sınırlamamaktadır. Dolayısıyla her bilgin kişiyi kapsamı altına almaktadır. Fakihlerde o bilgin kişilerdendir.

Taklit Kuran'da iki kategoride beyan edilmiştir. Bunlardan birisi cahilin cahile taklit etmesidir ki Kuran bunu şiddetle reddetmiş ve şöyle buyurmuştur: "Onlara, "Allah'ın indirdiğine uyun" denilince, "Hayır, babalarımızı yapar bulduğumuz şeye uyarız" derler. Babaları bir şey akıl edemeyen ve hidayeti bulamayan kimseler olsalar da mı (onlara uyacaklar)! (Bakara, 170)

Diğeri ise cahilin âlime yani konu hakkında bilmeyenin bilgine taklit etmesidir ki birçok yerde buna emir olunduğu gibi, bu aynı zamanda akli bir kavramdır. Allah-u Teâlâ şöyle buyurmuştur: "Eğer bilmiyorsanız, bilenlere sorun." (Nahl, 43)

İnsanların güncel yaşantılarına dahi baktığımızda, hatta gayri Müslimlerin ve içtihadı, taklidi reddedenlerin yaşamlarında bile taklidin birçok alanlarını görmek mümkündür. Acaba taklidi reddedeler hasta olduklarında doktora başvurmuyorlar mı? Doktorun direktiflerine amel etmiyorlar mı? Elbette ki doktora başvuruyorlar. Neden hasta olduklarında doktora başvurmak gereği duyarlar. Zira kendileri tıp ilminde uzman olmadıklarından dolayı konu hakkında uzman olana başvurma gereği duyarlar. Bu zaten aklın yoludur. Tıp iminde böyle düşünen ve taklidi reddeden hastalar nedense din ilimlerinde taklidi reddetmekte ve müçtehide başvurmanın, taklit etmenin yanlış olduğunu düşünmektedirler.

Sormak gerekir; Neden tıp konusunda uzman olan doktora taklit etmeyi yanlış addetmiyorsunuz da, ahkâm konusunda müçtehide taklit etmeyi yanlış addediyorsunuz. Bu akıl, mantık ve bilimsellik ile ne kadar bağdaşmaktadır!

Mehdi Aksu