İslam metinlerinde "Tefegguh" (anlamak-derk etmek) ve "fakihliğin" çok önemli yüce bir yeri, konumu ve fazileti vardır. Kuran'da yaklaşık yirmi yerde "tefegguh-fıgh" kelimeleri zikrolunmuş ve Kuran insanları tefegguha (derin anlayış ve kavrayış) rağbetlendirmiştir. Bunun karşısında Kuran mevcudat ve hadiselerde derk etmeyenleri yermiştir.

Tefegguhun en bariz alanlarından bir tanesi Kuran'ında tekit buyurduğu din hükümlerinde içtihattır. Allah-u Teâlâ şöyle buyuruyor: "Müminlerin tümünün (cihat için) seferber olmaları gerekmez. O halde neden onların her kesiminden bir grup da dinde (dinî ilimlerde) geniş bilgi elde etmek ve (vatanlarına) döndükleri zaman kavimlerini uyarmak için seferber
olmuyor. Umulur ki (böylece günahlardan) sakınırlar. "Tevbe, 122)

Bu ayetteki "Tefegguh" kelimesinin anlamının çok geniş olduğu ve İslamî bilgi ve hükümleri de kapsamı altına aldığında hiçbir şüphe yoktur. Öte yandan halk, bu grubun konuşmalarını kabul etmeye çağrılmıştır. İşte bunun kendisi fakih ve bilgin birine başvurmanın ta kendisidir.

Bu ayete göre İslam din emirlerinde ve hükümlerinde tefegguh (derin anlayış) ve içtihada emretmektedir. Ancak bu durum herkes için mümkün olmadığından dinde derin kavrayışı yani fakihliği Müslümanlardan sadece bir grup için gerekli görmüştür.

Bu ayet doğrultusunda Ehlibeyt imamlarından nakledilen rivayetlerde dinde içtihadın önemi ve faziletini vurgulamaktadır.

Örneğin İmam Hasan Askeri (aleyhisselam) şöyle buyurmuşlardır: "Fakihlerden nefsini ve dinini koruyan, heva ve hevesi karşısında durabilen ve Allah'ın emirlerine itaat eden kimselere avam halkın taklit etmesi gerekir." (Bihar'ul Envar, c.8 s.88)

Yukarıdaki ayet ve konu hakkındaki rivayetlerden anlaşılan; müçtehit hiçbir emri ve nehyi kendi tarafından söylememektedir. Aksine Allah'ın hükümlerini şer'i kaynaklardan (Kuran, sünnet, akıl, icma) keşfederek insanlara ulaştırmaktadır. Şunu da unutmamak gerekir ki, İslam hükümlerinde içtihat etmek Müslümanların ilerleme sebeplerinden bir tanesidir.

Mehdi Aksu