Bismillahirrahmanirrahim

Cevap: Hayvanlarda biz insanlarda olduğu şekliyle zahiri akıl yoktur. Dolayısıyla da onların zahiri eylemlerinde bilinç ve sorumluluğa dayalı eylemleri yoktur. Onların eylemleri içgüdülere tabi olan eylemler türündendir. Hz. Süleyman ile Hüdhüd kuşu ve karıncalar arasında cereyan eden ve onların akıllı varlıklar oldukları hatta biz insanları bile akılsız sayacak kadar akıllı varlıklar olduğunu gösteren olaya gelince, bu olaylar onların zahiri ruh ve idraklerinden kaynaklanan olaylar değil, onların batını ile Hz. Süleyman arasında cereyan eden bir olaydır. Onlar da bu açıdan bizim gibi akıl sahibi ve hatta bizim zahiri boyutumuzdan daha üstün akıl sahibi varlıklardır. Ancak dünya hayatında geçerli olan batini durum değil, zahiri durumdur. Bu hususu size bir misalle anlatmak istersek, uykuda canlı hareketi yapan bir uyurgezeri örnek olarak zikredebiliriz. Bir uyur gezer canlı olan bir varlığın eylemini yapıyor, ama o halde ona hâkim olan aklî idrakinin tam olmayışıdır. Ancak o uyanırsa tam akli idrake de kavuşur. İşte hayvanlar da bu dünyada zahiri halleriyle bir uyurgezer gibidirler, zahiri hallerinde tam akli idrake sahip değillerdir. Ancak batini hallerine döndüklerinde tam akıl sahibi varlıklar sayılmaktadırlar. Bu açıdan sadece canlılar değil her şey tam akıl sahibi varlıklardır ve her şey Allah'ı tespih etmektedir.[1]