Güzel ahlak olmaks?z?n k?yamet ve dünya i?lerinden hiç biri bir düzene giremez ve hayatta bir huzur sa?lanamaz. O halde ahlak?n? düzeltip güzel temeller üzerine oturtmadan, fazla amelin bir yarar sa?layabilece?ini sanmak hatad?r. Aksine kötü huy, hay?r ameli, aynen sirkenin bal? bozdu?u gibi, bozup yok eder. Sonu fesat olan bir ?eyin ne gibi bir yarar? olabilir ki? Ahlak? ?slah etmeksizin, fazla ilim sahibi olman?n bir yarar sa?layaca??n? da sanmay?n?z. Kesinlikle böyle olmaz. Ehl-i Beyt ?mamlar? (Allah"?n rahmeti ve selam? onlara olsun) ?öyle buyurmu?lard?r:

Böbürlenen, kibirli alimlerden olmay?n?z. Zira bat?l olan taraf?n?z, hak olan taraf?n?z? da yok edip götürür.

Kötü ahlak sahibinin baba ve annesiyle, çocuklar?yla, e?iyle, dostlar?yla, kom?usuyla, hocas? ve ö?rencileriyle olan ili?kilerinden mutluluk duyup, huzura kavu?aca??n? da sanmay?n?z. ?nsanlar?n tümü, elinden eziyet çekip ondan nefret edeceklerdir. Böyle bir kimse, halk aras?nda da??lm?? olan yüce kemâlleri nas?l kazanabilir? Oysa kemâl ehli olan kimseler, ondan nefret edip kaçarlar.

Ehl-i Beyt’in (Allah"?n selam? onlara olsun) gidi?at?na dikkat edip, onlardan nakledilen davran?? ve sözleri inceleyen bir kimse, onlar?n, güzel ve yüce ahlaklar?yla halk? hidayet edip dine do?ru çektiklerini görür. ?iilerine de bunu emretmi? ve buyurmu?lard?r ki: Halk? dilinizle de?il, amellerinizle (hakka) davet ediniz. Yani, yüce ahlak?n?z ve güzel amellerinizle, di?erlerine örnek olunuz. Bu aç?klamalardan anla??ld??? gibi, dünya ve ahiret i?lerinin güzel ahlak olmaks?z?n bir düzene giremeyece?ine ve bütün varl?k alemini ilgilendiren bi’setin faydas? da yüce ahlak? tamamlamak oldu?una göre, ahlak?n? güzelle?tirmek bütün farzlardan önde gelir. Bunun yan? s?ra her hayr?n anahtar?, her güzelli?in kayna??, her yarar?n nedeni ve her amelin ba?lang?c? da güzel ahlakt?r. Kafirlerin bile iyi ahlak sebebiyle hayr? elde ettiklerini bildiren hadislere dikkat ediniz! Hz. Resulullah’?n (s.a.a) elinde esir olan cömert bir mü?rik hakk?nda, Cebrail nazil oluyor ve Allah’?n, onun öldürülmemesini emretti?ini bildiriyor. Bu ise onu dünyada ölümden kurtard??? gibi, ahirette de (iman etti?inde) cennete nail olmas?na yol aç?yor.

Güzel ahlak sahibi herkesin tasdik etti?i bu önbilgileri kavrad?ktan sonra bilmeliyiz ki, (Allah bizi muvaffak k?l?p, hidayet etsin) ahlak alimlerinin de ifade ettikleri gibi, ahlak hususunda Ehl-i Beyt ?mamlar?n?n (Allah"?n selam? onlara olsun) baz? ilke ve kanunlar? vard?r. Onlar? bilmek, iyi ahlak edinmeyi kolayla?t?r?p, bir zorluk olmaks?z?n ona eri?meyi sa?lar. Hak Teâla’n?n bize zorluk de?il, kolayl?k istedi?ini ve dinde bize bir zorluk ç?karmad???n? bildiren ayetlerden de anla??ld??? gibi, Hz. Resulullah (s.a.a) ?eriat ilminde kolay olan ?eriat? getirdi?i gibi, tarikat ilminde de bize kolayl?k kap?lar?n? aç?p, zorluk kap?lar?n? kapatm??t?r. O halde “Bu i? zordur; nefisle cihad edip, a??r riyazetlere katlanmak gerekir; siz böyle zorluklara katlanabilir misiniz?” gibi bahanelerle ?eytan, bizi ahlak ilminden nasibimizi almaktan al?koymamal?d?r. Oysa ki birçok zor riyazet sahibi ve nefsiyle cihad ehli olanlar vard?r ki Ehl-i Beyt’in (a.s) ahlaki yönteminden haberdar olmad?klar? ve s?rf zahirlerini onlara benzetme?e çal??t?klar? için, dünyevi hedefler ve dü?ük makamlardan gayri bir ?eye ula?am?yorlar.

Hakikat ?udur ki Allah-u Teâlâ, yüce hikmeti ve güzel yarat??? gere?i, kullar?n? imtihana tabi tutmu?; onlardan büyük ?eyler istemi?; bunlar?n anahtar?n? ise, küçük amellerde gizlemi?tir. Bu ula?t?r?c? ?eyleri küçük say?p da gev?eklik gösteren kimseler, kendilerinden istenilen amaca ula?maktan geri kal?rlar. Bu ise, onlar için en büyük ac?lardan biri olur. Fakat bu küçük vas?talara sar?lan kimseler, o büyük ve sevilen genel amaca da ula??rlar. Bu ise, onlar için büyük bir saadet vesilesi olur.

Bu aç?k hikmetleri biraz tefekkür edip de dü?ündü?ümüz zaman, Hak Teâlâ’n?n yarat?klar?na nas?l da aç?k bir delil ikram etti?ini ve onlara say?s?z nimetleri indirdi?ini görürüz. Nas?l da bu küçük ?eylerle onlar? o yüce makamlara ula?t?rm??t?r! Buna ragmen, halk?n kendilerini nas?l da ebedi helaka ve ac? azaba att?klar?na bak. Oysa baz? küçük ?eyleri yapmak onlar? kurtarabilirdi. Bu hikmeti, Ehl-i Beyt’ten (a.s) nakledilen “R?zk?n az?n? az?msayan, ço?undan da mahrum kal?r” hadisinden anl?yoruz. Bütün bela ve musibetlerin ba?lang?c?, küçü?ü küçümsemek ve az? az?msamakt?r. Buna kar??l?k hadisten de anla??ld??? gibi, r?zk?n az?n? az?msamayan ço?undan da mahrum olmaz. Sonra e?er bu manay? iyice dü?ünecek olursak, konuyu aç??a kavu?turan di?er misalleri de bulabiliriz. ?üphesiz, say?s?z Ehl-i Beyt (a.s) hadisi de buna ?ahittir. Örne?in: Günahlar?n küçü?ünden korkunuz. Hakeza, hiçbir itaati küçümsemeyin; belki Allah’?n r?zas? onda olur. Hiçbir günah? küçümsemeyin; belki Allah’?n gazab? onda olur. Bu ve benzeri birçok hadisler hidayet talibi olanlara, ?eriat-? Muhammedi’nin (s.a.a), Allah Teâlâ’n?n izniyle en yüce ve sevilen amaçlara ula?t?ran küçük ve kolay hükümler üzerine kurulmu? oldu?unu aç?klamakta yeterlidir san?yoruz. Hak Teâlâ bir hadis-i kutside, “Bana bir kar?? yakla?ana, ben bir ad?m yakla??r?m” diye buyurmas? da konuyu daha bir aç?kl??a kavu?turmaktad?r. Hak Teâlâ, kendisine yakla?ana, yakla?t???na ve s?rt çevirene ça?r?da bulundu?una göre, O’na yönelip kap?s?n? çalana nas?l davran?r? Bu konuda ?mam Zeynu’l-Abidin (a.s) Seher duas?nda ?öyle buyuruyor:

“Sana kavu?mak için hareket eden ?ahs?n yolu k?sa mesafelidir. ?nsanlar?n dünyevi arzular? (ya da kötü amelleri) engel olmazsa, sen onlara gizli kalmazs?n”.

K?sacas? insanlardan istenilen, yüce ilahi ahlaklarla süslenmektir. Bu ahlaklar, ta??d?klar? de?er sebebiyle Allah’a isnat edilerek, “ilahi ahlak” diye an?lmaktad?r. Ehl-i Beyt’ten (a.s) gelen hadislerde de ?öyle buyrulmu?tur: “Allah’?n ahlak?yla ahlaklan?n”.

Bu ahlak, Hz. Muhammed’in (s.a.a), onun pâk Ehl-i Beyt’inin (Allah"?n salat ve selam? onlara olsun) ve onlara uyanlar?n ahlak?d?r.

Ey Allah’a yönelmek isteyen ve böyle bir yüce makama ula?may? arzulayan karde?! Ehl-i Beyt’ten (a.s) ula?an nurlu gerçekleri sana sunmak isteyen ve senin hayr?n? dileyen birisi olarak, benim ?u sözümü dinle:

Bu yüce ahlak? edinmenin yolu, sürekli bir istikamet göstermek, ifrat ve tefritten kaç?nmakt?r. O halde, elinden geldi?i kadar?yla itaat etmek ve Allah’?n sevmedi?i kötü amellerden kaç?nmakla, Allah-u Teâlâ’ya yak?n olmaya çal??! Küçük veya büyük hiçbir ?eyde müsamaha etmeyip, i?ini ciddiyet temeli üzerine kur. Her ne kadar senin nazar?nda küçük bile olsa, hay?r bildi?in, hay?r oldu?u malum olan her i?i yapmay? kendine amaç edin! Bunun aksine her ne kadar senin nazar?nda küçük bile olsa, kötü bildi?in her ?eyi de terk edip, ondan kaç?nmay? kendine bir vazife bil. Küçük olsun veya büyük olsun, i?lerinde asla gev?eklik ve müsamahaya yer verme! Aksine her zaman i?ini itina ve dikkat temeli üzerine kur. Asla çok amel yaparak, i?lerindeki ciddiyet ve sa?laml??? kenara atma! ?stenildi?i ?ekilde yap?lan bir hay?r amel, binlerce hay?r amelin sonucunu verir. Dikkatsizlikle yap?lan binlerce hay?r amel, gerekti?i ?ekilde dikkatle yap?lan tek bir amelin bile sonucunu veremez. Hatta hikmet ve marifet sahiplerinin yan?nda, bunlar asla birbiriyle mukayese edilemez.

Maksad?m “Sizde en küçük hata bile vuku bulmas?n” demek de?ildir ki bu i?in zorlu?unu dü?ünerek kendi kendine “Ben bu halimle böyle a??r bir ?eye nas?l katlan?r?m?” diyesiniz. Maksad?m ?udur ki i?inizi gev?eklik ve müsamahaya terketmeyin; müsamaha ve gev?eklik yüzünden en küçük bir hatan?n bile sizden görülmesine müsaade etmeyin. Ama e?er hava ve hevesin galebesi veya ?eytan?n ve nefsin aldatmas? sonucu sizden bir hata görülürse, bu ayr? bir ?eydir. Mâsum olmayan insanlarda bu olabilir.

Ba?ka bir tabirle maksad?m?z, ?eriat?n cüz-i say?lan i?lerinde bile önem verip, nefsinizi müsamaha göstermemeye al??t?rman?zd?r. Bu ise yüce makamlara ula?maya yol açar. Allah-u Teâlâ kendi izniyle bunu, o yüce makamlara ait hazinelerin anahtar? k?lm??t?r. Allah’?n hazinelerinin anahtar?n? alan ise, gani olup büyük saadete ula??r.

E?er sözün uzamas?ndan korkmasayd?m, bu konuda daha fazla aç?klamada bulunup birçok örnekler zikrederdim. Gerçi uzasa da de?eri vard?r. Çünkü bu, binlerce ilahi hikmet kap?s?n?n aç?ld??? en ince ve en sa?lam kap?d?r.

Hüseyin Behrani- Kurtulu? Ça?r?s?